Ho går altså no ut av både Venstre-leiinga og regjeringa. Bloggaren opplevde Trine S.G. første gongen på eit ope møte om eit eller anna bibliotekpolitisk tema i foredragsalen på Deichman for truleg meir enn tjue år sidan. I lilla husflidantrekk framstod ho som ein ekstremt offensiv bibliotekforsvarar. Etter kvart blei ho ein heilt vanleg borgarleg politikar, med taktiske haldningar til bibliotek og med repetitive referansar til barndomens bibliotek i Overhalla. Men ho har trass alt inspirert oss til i alt trettito blogginnlegg, på godt og vondt. Og i det siste vi skreiv om henne forsvarte vi henne mot kunnskapslause journalistar og fleipande partifeller.
februar 23, 2020
Skei Grandes «ISBN-flause» for tredje gong
Her på bloggen har Trine Skei Grande fått gjennomgå for mykje, og det meste har vore vel fortent, men her og no skal ho berre få ein streng peikefinger om å hugse å be om sitatsjekk og gjennomlesing av alle intervju.
Den tidlegare kultur- og no kunnskaps- og integreringsministeren må ha gløymt å be om dette då både Vårt Land og Dagbladet i kvart sitt intervju for to år sidan gav inntrykk av at ho ordnar boksamlinga si etter ISBN-nummer, «for å ha oversikt». Bibliotekarar og andre bokfolk ser då føre seg bøkene oppstilte etter desse ganske uinteressante nummera, i praksis blir det etter nasjonalitet og forlag. Og gjenfinning etter ISBN-nummer er for folk med Magnus-Carlsen-minne.
Men først i dag, i eit større heime-hos-intervju på Nrk.no, får vi forklaringa på samanhengen mellom ISBN og å halde oversikt over samlinga:
read more »
juni 3, 2018
Skei Grande gir og tar
Offensive ministerutspill om folkebibliotek vokser ikke på trær, men da får vi sette pris på de defensive. Ifølge Bok og bibliotek 1. juni avskriver Trine Skei Grande privat drift av bibliotek, og dette er vel det viktigste bibliotekpolitiske utsagnet siden Giske gikk med på NBFs linje i revisjonen av åndsverklova i 2005. Da til slutt et enstemmig Storting stadfesta gratisprinsippets nærmest uttømmende omfang så tydelig som det går an, ved bl.a. å si at: ”Loven skiller ikke mellom materiale i papirform og digitalt materiale”.
Men samtidig kommer nå kulturministeren med noe helt nytt i forhold til Jeløyerklæringa når hun ønsker at folkebibliotek «skulle kunne tilby fagbibliotektjenester til mindre bedrifter». Dette har vært prøvd før, med svært blanda hell både i fag- og folkebibliotek. Rogaland fylkesbibliotek, sammen med det daværende Høgskolesenteret i Rogaland, tok initiativ til en slik tjeneste for drøyt tjue år siden, men staten ga da klar beskjed om at fylkes- og deltakende folkebibliotek måtte trekke seg ut etter at brukerbetaling var innført. Med henvisning til samme lovfesta gratisprinsipp.
Og har vilkåra endra seg vesentlig? Riktignok fins mye mer tilgjengelig på Nettet i dag, men samtidig er folk blitt flinkere til å søke og finne. Da gjenstår de virkelig vriene spørsmåla, og rundt de spesielle tjenestene og basene som kan hjelpe, er betalingsmurene høye, og det kreves ofte årsabonnement. Jamfør det vi skreiv om Lovdatas samling med dommer denne uka.
I tillegg krever disse brukerne rask og utfyllende levering og tilgjengelighet bortimot 24/7. Og høy og jevnlig vedlikeholdt kompetanse. Bloggeren jobba faktisk med dette ved en ingeniørhøgskole i 1990. Dette var en betalingstjeneste, og når det gjaldt kapasitet var det lite prutningsmonn. Andre oppgaver måtte prioriteres ned når det hasta, ellers mista vi kunder.
februar 19, 2018
Krever svar fra Skei Grande om e-lydbøkene
Forleggersk hendertoing
På ei dobbeltside i Klassekampen i dag er temaet mangelen på elektroniske lydbøker i norske folkebibliotek. Som vi skreiv fredag, er dette en av flere viktige spørsmål som ikke er besvart etter lanseringa av Nasjonalbibliotekets nye e-bokordning.
Fra biblioteksida intervjuer Klassekampen Ørjan Persen, leder for Bibliotekarforbundets arbeidsgruppe for ebøker, og NBF-leder Mariann Schjeide. De er enige om at kulturministeren nå må gjøre noe, og gjerne begynne med å lage en modell for e-lydbøker på linje med den for e-bøker. Men Skei Grande var ikke tilgjengelig for Klassekampen i går.
Schjeide mener forlaga ikke vil selge til bibliotek, og at de er «litt angstbiterske». Og at bibliotekutlån ikke truer salget. Forlagssida, ved blant annet Forleggerforeningas Kristenn Einarsson, sier, som alltid, at «forlag og bibliotek kan inngå akkurat hvilke avtaler de vil.»
Det vises også til Bibliotekarforbundets innspill til den nye kulturmeldinga med krav om at regjeringa endrer åndsverklova slik at folkebiblioteka sikres retten til å låne ut digitalt innhold i likhet med papirbøker.
september 6, 2017
Solberg og Skei Grande er for lesing
Vi følger opp forrige ukes oversikt over bibliotekdebatt i valgkampen og fikk denne uka 63 treff i A-tekst på søket [bibliotek* + valg*]. Ikke overraskende dreier det seg mest om bibliotek som er valgdebattarenaer og stemmelokaler. I ei mye trykt NTB-melding blir vi opplyst om høytlesing i Stjørdal bibliotek om den venneløse herr Hansen som får en elefant i hagen, utført av – vennene – Erna og Trine.
Vi endte opp med fire nye forekomster i uka som gikk av noe som kan kalles bibliotekdebatt i riks- og regionavisene:
read more »
august 27, 2023
Filantropi og bibliotek – då og no
«Andrew Carnegies filantropi», karikatur i magasinet Puck av Louis Dalrymple, 1903. Offentleg eigedom, Wikimedia.
Bloggaren, eigentleg ex-bloggaren, hadde fredag dette lesarinnlegget i Klassekampen, ein liten replikk til ei heilside av ein av avisas aller tyngste økonomi-skribentar:
“Økonomiprofessor Erik S. Reinert forsvarer filantropi i Klassekampen 23. august: “… uten dem hadde verden vært et litt mindre åpent sted”. Ja, kanskje “litt”, men likevel ein replikk når det gjeld magnaten Carnegie sitt “viktigste prosjekt” for drygt hundre år sidan; oppføringa av “2.509 biblioteker – med flott og varierende arkitektur”:
Etter at eit av desse blei opna i Atlanta i 1902, gjekk det 19 år før dei fekk på plass eit for dei farga i byen. Eitt anna blei opna i stålbyen Braddock, Pennsylvania, i 1888, men ifølgje historikaren Paul Krause, var det først etter at Carnegie hadde knust fagforeininga ved stålverket ved hjelp av steikebrytarar og vaktselskapet Pinkerton. Han gjorde det ved å gi “dei angrande arbeidarane sine eit bibliotek og kalle det eit monument over samarbeidet sitt med dei”. Kjelde: “Confronting the Democratic Discourse of Librarianship – A Marxist Approach” av Sam Popowich, 2019” (mi omsetting).
Kort og godt, synast no eg, sjølv om eg lar Reinert få siste ordet. Han seier jo ikkje imot meg.
Men dette er eit høve til å utdjupe eit interessant tema. Og i fleire retningar:
read more »
april 13, 2023
Digital opphavsrett anno 2023
Internet Archive innbyr 20. april til seminar om dette. IA-grunnleggjar Brewster Kahle skal snakke med forfattar og jussprofessor Jessica Litman om «opphavsrettslover som er utforma av advokatar og lobbyistane deira» – gir dei «verkeleg … meining for dei aller fleste av oss? Bør kvar samhandling mellom vanlege forbrukarar og opphavrettsleg verna verk vere avgrensa gjennom lovgiving? Er det praktisk muleg å handheve slike lover, eller å vente at forbrukarane skal følgje dei? Kva for verknadar har slike lover på informasjonsutvekslinga i eit fritt samfunn?»
Boka til Litman, Digital Copyright, ligg sjølvsagt fritt tilgjengeleg på nettet.
Her heime såg vi nyleg korleis forlagslobbyen effektivt jaga den sosialdemokratiske kulturministeren Trettebergstuen vekk frå lovnaden i august om at «det innføres en leveringsplikt til folkebibliotekene», til det diametralt motsette: «I lys av innspillene som har kommet inn i høringsrunden, opprettholder departementet ikke forslaget om å omfatte bibliotekene i leveringsplikten i lovforslaget § 7».
Forgjengaren hennar, Trine Skei Grande (V), var i si tid like skråsikker på at lydbokutfordringane til biblioteka kunne løysast politisk. Ho er vel grundig ute av politikken no, men vi ventar sjølvsagt at det ofte svært fridomselskande partiet hennar tar saka fatt i stortingsdebatten om boklova.
februar 14, 2022
Signalsprik om boklova
Ein kan spørje seg om vitsen med ny boklov når dei oppveksande generasjonane ikkje kjem til å lese bøker, jamfør Anne B. Ragde i Dagbladet 13. februar. Men mange kjem i alle fall til å strøyme lydbøker, så dette største mediale skiftet sidan e-boka (som ikkje blei så skilsettande som mange spådde), må sjølvsagt bli sentralt i arbeidet med denne lova. Annleis kan ein vel ikkje tolke kulturminister Trettebergstuen: Boklova skal «sikre forutsigbarhet, bredde og kvalitet og sørge for at folk i hele landet har tilgang til et mangfold av litteratur».
Dette er til forveksling likt formålsparagrafen i den gjeldande boklova frå 2013. Slike mål skulle ein tru ikkje var mulege å nå utan biblioteket, men institusjonen er ikkje nemnd med eitt ord i lova. Ifølgje medieforskar Georg Arnestad i Bok og Bibliotek nr. 2, 2012, blei verkefeltet den gongen innsnevra til «korleis detaljistprisen for bøker skal fastsetjast». Dette var, ifølgje Arnestad, mykje på grunn av ei omfattande utgreiing departementet hadde tinga frå to professorar, dei som sidan har dominert heile feltet, medrekna den offisielle norske gåveboka til den internasjonale bok-eliten då Noreg var gjesteland under bokmessa i Frankfurt i 2019. Og der biblioteket som litterært verkemiddel blei alvorleg ignorert.
Men denne gongen er kanskje ikkje dei to så sentrale? Det får berre dei vite som tilhøyrer «organisasjoner som melder interesse og som synes relevante». Då får ein «anledning til å møte hele arbeidsgruppen».
I alle fall kjem det visse signal om at lova KAN få meir med bibliotek å gjere:
read more »
mai 21, 2021
Lydbokfest – for nokre
Lyttinga til bøker her i landet har ifølgje Bok365 auka med 32 prosent sidan i fjor på denne tida. Og sjølv om forlagsinntektene i dette segmentet «berre» har auka med 11 prosent, så går investeringslysta til himmels. Nyleg kom det to nye strøymetenester, Nextory (svensk opprinneleg) og Coop Story (Ebok.no + Coop). Og med avtalar som brått har fjerna Fabel sin «einerett» til Gyldendal og Aschehoug. For to veker sidan spekulerte Aftenposten i at også svenske Bookbeat kan dukke opp i Noreg.
Men dette blir som storm i eit vatnglass når vi i dag på blant anna KulturPlot kan lese om lydboksamarbeid mellom Spotify og Storytel: «Spotifys mål er å være en plattform for all lyd». Det er på dette nivået Amazon kjem med sin Audible, truleg også her i landet.
Mens til dømes Alta bibliotek er gått tomt for lydbøker alt i mai. Biblioteksjef Sonja-Kristin Granaas fortel til Altaposten om svikten i tilbodet samanlikna med i fjor. I 2020 « … fikk vi [konsortiet Troms og Finnmark, bloggarens merknad] 920.000 kroner ekstra fra Nasjonalbiblioteket til dette budsjettet. Disse midlene har vi ikke i år».
Det heiter at «politikk er det muleges kunst». Dette trudde kulturminister Skei Grande på for to år sidan, men tok visst feil. Så får vi sjå om det likevel er muleg i Rhode Island, USA, og kanskje i Maryland og New York, der eit lovforslag kan sikre biblioteka lydbøker og e-bøker på linje med p-bøker.
mai 16, 2021
Lydbokhåp i Sverige (?) og Rhode Island
Oppdatert 16.5. kl 23.45
Media har verkeleg fått auga opp for klikkepotensialet til e-lydboka. Jørn Lier Horst versus Gyldendal er blitt ein typisk juridisk avisføljetong, og dei to nye «strøymarane» som fekk forlaga til å lee litt på seg i skyttargravene har ført til nokre ganske omfattande, men ikkje avklarande oppslag.
Som i Aftenposten 7. mai. Forskar Terje Colbjørnsen trur «ikke det lar seg gjøre å samle alle lydbøker i praksis. … Jeg tror ikke vi noen gang kommer dit heller». Mens Bok365-redaktør Vebjørn Rogne trur «det kan være mulig å skape en modell for lydbøker som er bærekraftig for både forfattere og forlag».
Men ingen nemner biblioteket. Det er over to år sidan dåverande kulturminister Skei Grande bad «Forleggerforeningen bli enig med Nasjonalbiblioteket om en snarlig utlånsordning for e-lydbøker». Men ikkje sidan Sira Myhre sin lovnad om gjennombrot 21. oktober i fjor har vi høyrt noko meir.
I svenske Biblioteksbladet skreiv fredag Karin Linder, generalsekretær i Svensk biblioteksförening, ein kronikk der ho forsøker å sjå dette temaet litt i fugleperspektiv. Ho slår først fast at «Den digitala tekniken rubbar det litterära eko-systemet», eit system som stammar frå 1974, og spør seg så om «inte hela systemet måste ses över. Är det verkligen bara ett problem för biblioteken när förutsättningarna att utföra uppdraget är fundamentalt förändrade? Även förläggare och författare påverkas av hur vi som användare av olika tekniska lösningar för medier beter oss. Jag tror att det är mycket olyckligt att utifrån enbart delar av system lappa och laga och med tekniska förutsättningar fastna i ett spår. Vi behöver se över hur samverkan kan ske i det litterära systemet och hur olika verksamheter bäst stöttar varandra». Bra!
Det norske litterære systemet kan seiast å vere endå femten år eldre enn det svenske, og heller ikkje dét særleg fornya sidan då. Ironisk nok var folkebiblioteket heilt sentralt i eit forslag sett fram under eit legendarisk litterært toppmøte 12. februar 1959 på restaurant «Glohane» i Oslo. Forslaget skulle seinare, i form av innkjøpsordninga, bli starten på ei unik fornying av ein nasjons litteratursystem. Ironisk? Fordi vi for to år sidan fekk lese at biblioteka i dag er nærmast uinteressante i litteraturpolitikken. Men om svenskane no kan få til noko, så kanskje nokon kan bli inspirerte her også.
Men i den US-amerikanske delstaten Rhode Island må dei alt ha hatt ein systemgjennomgang, for der …
read more »
januar 22, 2021
Kva blir biblioteksaker?
Norsk rikspresse og kringkasting bryr seg sjeldan om noko viktig når det gjeld bibliotek; ikkje om e-bok- og lydboktilgangen som er nær null, ikkje om den svært varierande standarden rundt i kommunane, ikkje om den øyremerka koronastøtta som ikkje kjem og som alt i år vil gjere det urimeleg tungt å kome tilbake til før-pandemisk nivå.
Men svære oppslag blir det, og då går avishusa gåsegang, når bibliotek til dømes følgjer bibliotekprinsippet om sjølv å avgjere kva dei vil stille til rådvelde, og når dei tillet seg ikkje å boikotte ei feiring av viktige barne- og ungdomsbøker fordi forfattaren privat har sagt noko som nokre seier dei kjenner seg veldig krenka av.
Sidan vi ikkje har tilgang til det aller meste av Aftenposten og ikkje orkar å leite meir etter FB-gruppene der debattane skal ha gått, avgrensar vi oss til vere heilt einige med BF-leiar Veronicha Angell Bergli i eit Aftenposten-innlegg (som gjekk klar av betalingsmuren):
read more »
desember 29, 2020
«- Venstres hus? – Ja, hahaha»
Tittelen har vi lånt frå eit juleintervju NTB har gjort med kunnskapsminister og Venstreleiar Guri Melby, blant anna publisert i dag i Nettavisen. Melby valde sjølv Nye Deichman i Oslo som åstad for intervjuet, for «Det sømmer seg for en kunnskapsminister å være omgitt av bøker. – Dessuten er biblioteket det viktigste lavterskeltilbudet vi har innen kultur».
Sjølvsagt. Men det er når journalisten så spør henne om «Det kunne egentlig hett Venstres hus?» at denne latteren kjem. I mangel av lyd og levande bilete frå denne seansen skal vi ikkje seie skråsikkert at latteren hennar kanskje var litt flau eller til og med sjølvironisk. Men også Melby har sikkert fått med seg korleis kulturministrane til partiet hennar har gått frå i 2013 å vere pådrivarar for historias første øyremerka «bibliotekmilliard» (les meir) til aktiv motstand mot dette i dag.
Ho har kanskje høyrt om korleis Trond Minken fem år seinare, ved å minne om milliarden som blei vekk, «fikk … kulturminister Trine Skei Grande til å grine under en bibliotekdebatt under Litteraturfestivalen på Lillehammer».
Og ho kjenner i alle fall til Vilde Sagstad Imeland sin saftige gonzo-reportasje i Morgenbladet 6. mars: «I hælene på Abid Raja». Journalisten hadde kjempa i fleire veker for å få eit større intervju med den nye kulturministeren i MB, ein av landets klart viktigaste kulturaviser. Til slutt blei ho lova femten minutt med han under opninga av ei utstilling på NB. Det blei berre 95 sekund, men alt kom til å handle om bibliotek(!). Vi tar sjansen på å sitere mykje av slutten på intervjuet:
read more »
desember 17, 2020
Feil folk
Trine Skei Grande har vi «hatt eit forhold til» sidan eit stort bibliotekpolitisk møte i foredragssalen på gamle Deichman på tidleg nittital, må det ha vore. Sjeldan såg vi nokon som «tok salen med storm» som henne. Hugser ikkje kva temaet var (sikkert om nye lokale til hovudbiblioteket, som alt då var «like rundt hjørnet»), men TSG viste seg som bibliotekforsvarar av klasse.
Men så steig ho i gradane, og via ein offensiv lansering av «bibliotekmilliarden» i 2013, gjekk det jamnt nedover, sjå ein bibliotekhistorikk for Venstre i fire punkt som vi skreiv i 2018. I 2019 var ho rett nok offensiv med lovnad om «en snarlig utlånsordning for e-lydbøker», men utan resultat. Same år nådde ho botnen med eit gneistrande forsvar for det motsette av ein øyremerka bibliotekmilliard.
Så kom sjølvbiografien hennar i haust. Det var ikkje venteliste verken i Bookbites eller Allbok. Men ho nemner ikkje noko av dette ovanfor, faktisk nemner ho ikkje bibliotek i det heile tatt. På leit etter interessant nytt om kulturpolitikken frå tida hennar, blir vi også skuffa. Men vi kan like godt gje ordet til Ane Farsethås i Morgenbladet 27. november under tittelen «Selvportrett med fartshumper»: «Grande innleder kapittelet om epoken som kulturminister med en populistisk karikatur av feltet hun har hatt ansvar for som «det mest konservative i norsk politikk». Og vidare: «Mange av dem som jobber med kunst og kultur er imot enhver endring og ser alt som er nytt som en trussel».
Her om dagen blogga vi om ein annan kulturtopp som meiner at «De som jämt säger att det går åt skogen, är bibliotekarierna». Etter arbeidaroppstanden i Berlin i 1953 skreiv Berthold Brecht ironisk om DDR-leiinga at dei burde «oppløyse folket og velje seg eit nytt». Diktet heiter «Løysinga». Så blir det for ille …
mai 22, 2020
Om ljudboken
Av Mikael Böök, p.t. ved Byön i Pellinge skärgård.
I Dagens Nyheter (Stockholm) uppmanade signaturen «Anders Joost, ekonom» nyligen svenskarna att lämna läsningen av tryckta böcker bakom sig som ett avslutat kapitel. Läsning tillhör en förgången tid, idag gäller i stället Youtube-filmer, reklamsnabba textmeddelanden och Netflix-teveserier, menade Joost, och tillade:
«Räddningen sägs ofta vara ljudboken. Men det är ju ett helt annat medium, eller hur?» (Anders Joost: ”Vi måste inse att boken är död”, Dagens Nyheter 20.5.2020)
När jag läste Anders Joosts insändare kom jag att tänka på hur en ledarskribent i Hufvudstadsbladet (Helsingfors) för några dagar sedan beskrev Sverige:
«Vad blir kvar av litteraturen när text blir ljud? Lyssnartoppen domineras av koncentrerade miniberättelser utan dödkött: strömlinjeformad kronologi, konstant framåtrörelse, enkelt språk. Idealet är dialogdrivet berättande, övertydliga markeringar och papperstunna huvudkaraktärer som ur en Dan Brown-roman. Denna snäva mall hotar att likt en Prokrustesbädd våldföra sig på skrivandet. Storsäljande producenter av standardiserad genrelitteratur och en handfull etablerade romanförfattare lär tillsammans överleva, medan det blir allt trängre i marginalen av utgivningslistorna för kulturbärande småsäljare. Ljudboksmogna Sverige visar vägen: där efterfrågas den n:te deckaren, thrillern och feelgood-historien, simpla berättelser som mal på.» (cit.enl. Torsten Fagerholm: «Då litteraturen reduceras till Netflix-följetong», Hbl 16.5.2020)
Anders Joosts insändare samlade inte oväntat många kommentarer i DN. Flertalet kommentatorer ville …
read more »
mars 22, 2020
Lydbokløft for smale titlar?
I desse tider skjer ting som var utenkjelege for eit par veker sidan, som at den spanske staten nasjonaliserer alle private sjukehus. Og i ein fersk video på The Intercept minner Naomi Klein om at det same skjedde i endå større målestokk i USA for 80-90 år sidan.
Norskspråklege lydbøker handlar stort sett om krim og bestseljarar. Samfunnsviktig, for ikkje å seie samfunnskritisk (!), og dermed smalare litteratur, står langt bak i køen. Men kva om Abid Raja og gjengen gav nokre millionar til lydbokisering av slike titlar. På vilkår av at dei også skulle vere tilgjengelege gjennom biblioteka, på mykje betre vilkår enn i dag. For dei vil jo elles ikkje vere god butikk for forlaga og dei kommersielle appane.
Vi gjentar kva NBFs Heidi Hovemoen sa til Morgenbladet i førre veke:
Biblioteket tar saka #librarycase 
