Kanal Cafeen, ikkje langt frå det Kongelige bibliotek, er ein utmerka plass for viktige samtalar, Aslak
Danskekongen Christian III skreiv i «håndfestinga» i 1536 at: «Heretter [skal Norge] være og forbli under Danmarks krone, … og heretter ikke være eller kalles et eget kongerike, men en del av Danmarks rike og under Danmarks krone til evig tid».
Og ved hjelp av dåtidas «historikarar», ikkje minst Thormod Torfæus, sikra danskekongen seg det meste av historia vår, i alle fall i handskrift og etter kvart på trykk. Men slik at den norske nasjonalbibliotekaren, Aslak Sira Myhre, over to hundre år etter 1814, må trygle, be og kjempe for å få tilbake sju av dei viktigaste, absolutt norske klenodia frå mellomalderen. På Khrono.no heiter det i ein ingress: «Et blankt nei fra Københavns Universitet setter kjepper i hjulene for en fremtidig utstilling på Nasjonalbiblioteket verdt flere titalls millioner kroner. Nasjonalbibliotekar Aslak Sira Myhre håper danskene snur».
Sira Myhre seier at «Planen er å reise ned i løpet av våren. Danskene har sagt tydelig fra hva de mener, men jeg håper fortsatt at de heller ønsker å få på plass et samarbeid fremfor å gå inn i en langvarig strid om dette».
Det tidlegare nyheitsbiblioteket satsa på skjerm-media og «bestseljarar»
Vi har tidlegare her på bloggen vore inne på at bibliotek er eit ettertrakta element i kjøpesenter. I tillegg til å vere publikumsmagnetar vil vi tru at Thon, Steen og Strøm osv. set pris på bibliotek som kulturelle, ikkje-kommersielle alibi. Og her er det potensial, for Noreg har ifølgje kjøpesenter-ekspert Ronny Spaans 900 kvadratmeter kjøpesenter per 1000 innbyggjarar. Det skal vere europarekord.
Ein følgje av denne utviklinga er at mange gamle bysentrum har stagnert. Men no kan vi lese i Berlingske at sentrum i Herning på Jylland er blitt revitalisert etter at dei flytta biblioteket inn i gågata i sentrum: «Biblioteket er rykket ind i bymidten, og bylivet er flyttet med».
I 2009 var underteikna i Herning og skreiv om «nyheitsbiblioteket» dei hadde innreidd i ein underetasje i sentrum, sjå Bibliotekforum nr. 2, 2010 side 28-29. Om dette var i same bygg som det nye hovudbiblioteket, skal ikkje seiast sikkert.
På den faste sida vår «Nye bibliotekbygg» går det blant anna fram at på Ski i Nordre Follo flyttar dei no biblioteket ut av kjøpesenteret til eit nybygg i sentrum. Men der ligg alt kjøpesenteret i sentrum.
I ei pressemelding i dag på Ritzau kan vi lese at det danske kongelege nasjonalbiblioteket har inngått eit samarbeid med Saxo, «Danmarks største online boghandel og driver medlems- og streamingplatformen Saxo Premium», om å tilby «over 75.000 titler i e- og lydbogsformat til mere end 200.000 studerende på ungdomsuddannelserne».
Det ser ikkje ut til å vere primært lærebøker og pensum, men det vanlege tilbodet av e-bøker og e-lydbøker, som vel også i DK er mest skjønnlitteratur. Og mykje «krimi».
Interessant at staten her ikkje berre speler på lag med det private næringslivet, men at dei favoriserer eitt firma.
Til skilnad frå det norske Nasjonalbiblioteket som i fjor samarbeidde med organisasjonane til forlaga og forfattarane om eit ekstraordinært konronarelatert tilbod til bibliotek og studentar og forskarar.
På den danske nettstaden SøndagAften heiter det no at «2010’erne var gode år for kulturen». Men dog, alligevel, som det heiter på dei kantane: «De traditionelle kulturområder som kulturarv, medier, biblioteker, scene og musik har dog haft en reel nedgang i løbet af tiåret. Væksten har især været indenfor folkeoplysning og anden/tværgående kulturel aktivitet».
Så lenge underteikna har jobba i og med bibliotek har Danmark, og Finland, vore dei store førebileta, med best og mest både ressursar og kompetanse i land vi kan/bør samanlikne oss med. Men alt for eit par år sidan var ordet «bibliotekskrise» blitt vanleg å høyre også i dronningriket, blant anna i eit intervju vi gjorde med forbundsleiar Tine Segel for Bibliotekaren.
Det handlar om ei innbyding til debatt om ein statleg kulturpolitikk i Danmark. Initiativtakar er Danmarks Biblioteksforening ved leiaren Steen Bording Andersen:
«Danmark har en række delstrategier men ikke en overordnet plan for kulturen. Det er omkring 20 år siden vi sidst fik en redegørelse, der satte kulturpolitikken ind i et større perspektiv. Der er sket utroligt meget på kulturområdet siden årtusindeskiftet, og ikke mindst corona-krisen har vist os alle, at kulturen spiller en vigtig rolle i det danske samfund».
Her heime har vel bibliotekmiljøet heilt gitt opp å få KS med som pådrivar i kampen om e-bøker og eventuelt anna viktig på bibliotekfeltet. Dette samtidig som at staten aktivt seier frå seg ansvar og viser til kommunane, som no sist rundt stenging og opning av bibliotek under koronakrisa. I Danmark har derimot det kommunale nivået ved KL overtatt kommandoen av Danskernes Digitale Bibliotek (DDB), ein organisasjon for å «understøtte en digital udvikling på biblioteksområdet og skabe sammenhæng mellem det fysiske og det digitale bibliotek». DDB skal erstattast med ein ny organisasjon der «opgaveløsningen knyttes mere klart til folkebibliotekerne og fagmiljøerne». Kulturministeriet har til no vore sidestilt med KL i leiinga av dette, men det er no redusert til ein dialogpartner «på politisk niveau med henblik på at fremtidssikre biblioteksvæsnet».
DDB har stått for, og den nye organisasjonen skal stå for, blant anna dei viktige og etter kvart tradisjonsrike digitale fellestenestene som Litteratursiden, eReolen og Biblioteksvagten, men fleire mykje meir overordna oppgåver.
Bøker berre kvar femte danske ungdom har lyst til å lese. Århus, Dokk1, okt 19
I Danmark er det blitt ein tradisjon med eit sommarleg «Røddingmødet», men som slett ikkje kan samaliknast med Arendalsveka, for her er det «kutyme, at man ikke refererer fra mødet», Men Michel Steen-Hansen, direktør for Danmarks Biblioteksforening, skal halde ei innleiing og avslører noko av innhaldet på bloggen sin. Blant anna at berre «20 procent af de danske skoleelever kan rigtig godt lide at læse – mod 43 procent internationalt». Ein ny lesestrategi skal i gang for å snu utviklinga.
Vi har i vinter, for tidsskriftet Bibliotekaren, skrive om den relative krisa i danske folkebibliotek. Eit symptom på dette kan det også vere når den utmerka danske kulturpolitiske nettstaden gjennom faktisk tjueto år, Søndag Aften, ikkje har meir enn dette å melde om biblioteket i valkampen som pågår:
«Kristendemokraterne er det eneste parti, som nævner bibliotekerne som en del af sin kulturpolitik. Ønskerne til bibliotekerne nærmer sig dog det selvfølgelige, samarbejde med uddannelsesinstitutioner, bibliotekarer skal kunne rådgive brugerne om både trykte og onlinematerialer. Der skal dog gøres en særlig indsats for at bevare biblioteker i landdistrikterne.»
Eit faktisk debattmøte i Øvre Eiker bibliotek i 2015
Generalsekretær Michel Steen-Hansen i Danmarks Biblioteksforening har ein aktiv blogg, og under tittelen Debatter, der batter på biblioteket, lufter han spørsmålet om dei bør «overveje at indføre ’norske tilstande’ i Danmark og få skrevet debatskabende aktiviteter ind i en eventuel ny bibliotekslov?» (ih, så fik vi brug for vor Nudansk Ordbog, bd. 1: Batte betyr å forbetre eller hjelpe).
Innlegget var intro til eit møte i Odense 7. mai. Vi har enno ikkje funne strøymingar eller noko referat frå møtet.
Til lykke, kan vi berre seie, men samtidig minne om at dessverre har ingen enno kunna dokumentere nokon klar suksess for det norske «debattbibloteket». Møtefrekvensen tok seg kraftig opp dei første åra etter lovendringa, då Nasjonalbiblioteket delte ut millionar til dette, men langtfrå alt gjekk til debattmøte. Vi skreiv derfor i fjor ein serie artiklar med tittelen «Hvor ble det av debattbiblioteket?» der vi blant anna gjorde ei enkel undersøking av …
Danmarks biblioteksforening annonserte måndag: «Ny Megafon-måling placerer Facebook som bundskraber, og bibliotekerne som en klar topscorer i forhold til troværdighed.» Meiningsmålarane har spurt «hvor troværdig, de [danskane, vår merknad] oplever forskellige medier i forbindelse med informationssøgning.»
Men dei ulike «informasjonsleverandørane» som er lista opp (sjå illustrasjonen) er verkeleg hummer og kanari. Ikkje at vi har behov for å nedsnakke biblioteket, men mens dei fleste på lista er informasjonsprodusentar på ulike vis, er biblioteket …
Som det kan låte i Østfold. Bloggaren har den siste tida vore aktiv med foredrag for Bibliotekarforbundet i Oslo (vi tar gjerne slike oppdrag! For ein ganske billeg penge), reportasjar for Bibliotekaren nr. 4 om store og litt mindre bibliotekkriser i Storbritannia og Danmark (eller på papir/pdf side 17-23). Pluss intervju same stad. Og vi er blitt intervjua om liknande ting på Norsk Bibliotekforening sine sider i Bok og bibliotek nr. 4, 2018 (kjem vel snart nedi her).
Dansk måltid, men ikke lunsj og ikke i et bibliotek. Klikk og kikk.
Danske bibliotekarer har ikke faglige postlister som biblioteknorge og svenske biblist, bare interne lister for biblioteksjefer og spesialistgrupper. Bibliotekarforbundets månedstidsskrift dekker et allment debattbehov. Men så dukker det opp ei Facebookgruppe med bibliotekdebatt på pære dansk. Den heter «Fremtidens bibliotek», med undertittelen »Ordet er frit – biblioteket er dit».
Den ser ut til å være åpen for alle, i alle fall slapp vi gjennom. Den er faktisk starta av kulturministeren og styrelederen i danske «KS» og har som formål å samle «input til, når bibliotekerne sættes til debat i efteråret 2018.» (kanskje en idé for Skei Grande når hun skal i gang med ny bibliotekstrategi? Sist var den debatten veldig lukka).
De siste dagene har det for eksempel blitt flere gode kommentarer til et innlegg om nedlegging av filialer – også av meråpne bibliotek. Hvorfor skjer dét, undres skribenten, når «en personale reduktion kan gennemføres …
Strauss var trekkplaster på Kapittel-konferansen i Stavanger i høst. Klikk og hør foredraget hans
Vi støtte på Simon Strauss for over tre år siden, men uten å merke oss navnet, da han i Frankfurter Allgemeine Zeitung regelrett slakta Århus’ nye bibliotek, Dokk1, under tittelen (fritt oversatt): Og hvor har de gjort av bøkene?
Avisas illustrasjoner viser svært få bøker, men han besøkte faktisk biblioteket og intervjua daværende biblioteksjef Knud Schultz, som han mener var «bevisst provoserende». Ikke overraskende, sånn vi kjenner den for øvrig hyggelige dansken. Så har vi altså med to kranglefanter å gjøre, fra hver sin fløy i bibliotekdebatten.
Så leser vi Strauss’ debutbok, romanen «Syv netter», som kom på norsk i høst (Vagant har lagt ut innledningskapitlet), og vi gjenkjenner mye, ganske ordrett, fra Århus-omtalen. I jegpersonens enetale blir bibliotekets forfall, sånn forfatteren opplevde det i Århus og flere steder, et bilde på forfallet i hele den europiske og vestlige kulturen:
Den danske nasjonalbibliotekaren, Erland Kolding Nielsen, er ifølge bl.a. Nordjydske.dk under press fra både regjeringa og det mer ytre høyre når det gjelder et tilfelle av utleie av et møterom til den islamske organisasjonen Hizb ut-Tahrir. I alle fall inntil videre står biblioteksjefen fast på sin rett til å avgjøre dette. han sier til pressebyrået: “Hizb ut-Tahrir er nu engang stadig en lovlig organisation, og hvad jeg end måtte mene om den, så udøver vi altså ikke nogen form for forhåndscensur over for indholdet i de arrangementer, som vi lejer lokaler til, siger Erland Kolding Nielsen”.
Her heime har vel bibliotekmiljøet heilt gitt opp å få KS med som pådrivar i kampen om e-bøker og eventuelt anna viktig på bibliotekfeltet. Dette samtidig som at staten aktivt seier frå seg ansvar og viser til kommunane, som no sist rundt 
Danmarks biblioteksforening 
