Det største bibliotek-dramaet i Sverige for tida er at ein bibliotekfilial i Gøteborg forsøkte å bli lagt merke til med eit litt frekt Instagraminnlegg om gratis kasserte bøker, og der dei avbildar fire bøker av ein av landets mest kjende forfattarar, Lena Andersson. Under snippet til høgre kan du sjå forsmaken på korleis filialstyraren må krype til korset for rikspresse, forlaget, osv osv. Men det kjem støtte frå ein “kommunikasjonsbyråkrat”.
Biblioteksbladet har også “tatt saka”. Dei intervjuar ymse biblioteksjefar, og angsten er stor for å bli sett på som Sensur-instans med stor S. Humor er ok, heiter det, men helst ikkje.
Høyrer det til historia at Lena Andersson nyleg har fått pepper for ein kronikk om at ungar frå fattige svenske familiar ikkje treng å sulte? Ikkje er ho snill med sosialdemokratiet heller.
Men dette gjorde at eg endeleg har lese “konspirasjonsromanen” hennar om Palmemordet, “Koryfeene”. Med stort utbytte, og slett ikkje berre av den spenstige teorien om kven som drap han. Kaja Schjerven Mollerin hadde ein lang prat med henne om dette i Klassekampen i februar.
Etter at eg avslutta den kvilelause “bibliotek-overvåkinga” her på bloggen, har eg fått tid til å «ta igjen» ein del verkeleg viktig lesing (for biblioteka er faktisk ikkje så viktige, når no potensialet blir stadig dårlegare utnytta, jamfør den nye boklova, der politikarane vil reservere sentrale delar av framtidas kunnskap og kultur for kremmarane).
2023 er året for verkeleg viktige hendingar og utvikling. «Kunstig intelligens» (KI) og faren for ein ny verdskrig, er slikt ein ikkje kan la liggje til seinare (på 1990-talet gav eg til dømes opp å følgje med på «Jugoslavia-krigane», noko eg har mått forsøke å rekapitulere i ettertid).
Eg ser at KI er tema i alle tidsskrift og blant anna på KORG-dagane no snart, så derfor nokre personlege innfallsvinklar til dette emnet (det strengt bibliotekrelevante overlet eg førebels til dei som driv med det):
For seks år sidan las eg Max Tegmark si bok «Liv 3.0 – att vara människa i den artificiella intelligensens tid». Men som alle andre før «ChatGTP-hausten» 2022, sa Tegmark slikt om «overmenneskeleg» superintelligens: «Det finst AI-ekspertar som trur det aldri vil skje, i alle fall ikkje på hundrevis av år. Tida vil vise! Omtrent halvparten av AI-ekspertane på Puerto Rico-konferansen vår gjetta at det ville skje innen 2055. På ein oppfølgingskonferanse vi arrangerte to år seinare, hadde dette sokke til 2047» (mi omsetting frå svensk. Boka finst visst ikkje på norsk, dét er synd).
Så KI- eller AI-alvoret gjekk ikkje skikkeleg opp for meg, og heller ikkje mange andre. Til dømes ikkje Yuval Noah Harari i den nyaste boka si (på norsk), «21 Tanker for det 21. århundre» (2018), den tredje i Sapiens-serien. Han meiner der at vi kan ta det med ro «eit hundreår eller så». Dette er likevel ei umisteleg bok, både for «KI-skeptikarar» og andre, ikkje minst fordi ho er lett å lese! Du fossar fram frå side til side.
Bjørn Gabrielsen skreiv i DN-Magasinet då boka kom, at «Det er minst 50 prosent sjanse for at Harari, uansett hvor tilfredsstillende og utfordrende han er å lese i dag, vil virke ekstremt utdatert om få år». Just precis, som svensken seier, for i 2023 er vi alt der.
Lena Lindgren si prisvinnande «Ekko» frå 2021 er også pre-chatGTP. Men boka er framleis svært aktuell med det ho handlar om. Ho er filosofisk, psykologisk og nærmast poetisk, og dermed lesbar (eg måtte likevel stoppe opp her og der for å forsøke å forstå). Lindgren er på ein måte endå meir samfunnskritisk enn Harari. Ho tar blant anna eit grundig oppgjer med IT-gigantane i Silicon Valley, spesielt den kyniske, men skummelt kreative Peter Thiel.
Eg var sci-fi-entusiast for femti år sidan, men ikkje lenger. Og slett ikkje sci-fi i filmar og TV-serier. Det har blitt eit mas etter drama, framfor alt. Fleire peikar no på at den dei snikande KI-appane burde overta for dei aggressive robotane i underhaldning og anna fiction, men dette blir nok for krevjande for den store US-amerikanske marknaden, så gløym det.
Harari skriv at når vi skal tenkje «på en framtid med kunstig intelligens, er Karl Marx fremdeles en bedre veileder enn Steven Spielberg».
Det beste av apokalyptisk sci-fi har trass alt vore berre sci-fi, men i dag kjem KI-pionerar som Eliezer Yudkowsky med relativt saklege dommedagsprofetiar, som denne i Time: «Pausing AI Developments Isn’t Enough. We Need to Shut it All Down». Steng alt no, seier han altså, til skilnad frå dei 500 eller kva det er, som vil ha ein utviklingspause for KI på seks månader.
Denne skriv eg ikkje om her, men ho er slett ikkje uinteressant i 2023
Éi bok til: Inga Strümke: «Maskiner som tenker», Kagge, 2023. Ho er altså klart post-ChatGTP. Eg har berre starta lesinga, og har sett på vent den lange innleiinga hennar om KI-historia. For ein som meg, som aldri har programmert ei linje og som såg på NG+ i matte til artium som ein stor siger, er dette ikkje berre enkelt, men eg skal gjennom det. Noko eg har lese er kapitlet om «Superintelligens og annen spekulering». Med stort utbytte. Blant anna er ho god, trur eg, til å drøfte menneskeleg medvit (bevissthet), som er avgjerande viktig, både for dei som vil utvikle superintelligente maskiner, og dei som vi avvikle dei.
Dette får vere nok i dag. Aviser og tidsskrift er sjølvsagt (altfor) fulle av kronikkar og lesarinnlegg om KI. Men Filter Magasin har ei «sitat-teneste» frå det dei ser som det viktigaste om temaet. Pluss noko på Filter Nyheter.
PS: Bøker som desse ovanfor, dei viktigaste i alle fall, forsøker eg, om muleg, først å skumme som lydbok, gjerne i dobbelt tempo, og så lese på papir eller e-bok. Men eg har sagt det før: I lydbøkene, som no blir viktige for stadig fleire, kuttar forlaga ut fot- og sluttnotar. Eg forstår at det ikkje blir lesarvenleg med mange «tørre» notar, men kvifor ikkje leggje dei ut på ei nettside?!
Dette gjeld i grunnen nesten all faglitteratur i lydbokform. Hei, norske bibliotek, kva med å kopiere og leggje dei ut, i alle fall sluttnotar, og litteraturlister, om forlaga ikkje vil? Men då blir det vel rettssaker om brot på opphavsretten…
I det ferske nummer 2/23 av Bok og bibliotek, og her på nett, har Frode Bakken ein kritikk av eit av dei få forsøka på å skrive ei norsk bibliotekhistorie, Øivind Frisvold si bok Norsk bibliotekhistorie – kultur, politikk og samfunn (ABM-media, 2021). Frisvold skriv ein god del om prinsippet og mangelen på prinsipp i tidlegare tider, men han meiner det etter ca. 1996 var «lite diskusjon» om dette. Mens Bakken kan presentere to omfattande debattar, for ikkje å seie kampar, både i 2000 og 2005.
Og for nokre månader sidan var Frode Bakken på trykk med artikkelen «Striden om gratisprinsippet i bibliotekene 1981–2005» i antologien «Bokhistorie. Bibliotekhistorie. 2023», frå Norsk bok- og bibliotekhistorisk selskap (NBBS) (vi skreiv om den førre antologien deira i 2019). I denne artikkelen ser Bakken mest på kva som skjedde på rikspolitisk og statsbyråkratisk nivå, mens artikkelen i Bok og bibliotek fangar opp fagmiljøet, særleg representert ved Norsk Bibliotekforening (NBF) (der han sjølv var sentral på den tida) (meir her på bloggen om denne boka seinare).
Då er vi nærmare sanninga om eit viktig kapittel av norsk bibliotekhistorie. Men særleg debatten i 2004-05 kunne ha vore skildra i større detalj, då det her også blei svært skarpe, for ikkje å seie avslørande, debattar i riksmedia, mellom representantar for rettshavarorganisasjonar og NBF.
Underteikna publiserte då, som nettredaktør for NBF, alle desse artiklane og lenkene frå debatten, men dei fleste er dessverre i dag døde, faktisk også NBF sine:
Frode Bakken går i artikkelen i Bok og bibliotek langt i retning av å meine at i 2005 såg vi the end of history, då «… et samlet Storting fra SV til Frp enstemmig slo ring om gratisprinsippet».
Og seinare har det berre vore marginale innspel frå FrP og Liberalistene og liknande.
Men i dag har ikkje lenger bibliotekskeptikarane behov for å problematisere gratis bibliotektenester, for når forbrukardigitaliseringa no slår om seg, får vi slike tendensar som i det aktuelle forslaget til ny boklov, der politikarane vil reservere sentrale delar av framtidas kunnskap og kultur for kremmarane. Biblioteka får utfalde seg i fred med dei «gode, gamle» papirutgåvene.
Her på bloggen har vi p.t. 17 innlegg med stikkordet Gratisprinsippet.
Sjå også Hvorfor offentlige, gratis bibliotek?, ein frosen nettstad underteikna utvikla mens han var journalist i NBF, fram til 2013 (mange døde lenker).
“- Hva skjedde med det opprinnelige forslaget om leveringsplikt på digitale lydbøker til bibliotekene?” Slik opnar åtte storbybiblioteksjefar eit lesarinnlegg i Aftenposten 14. mai. Dei argumenterer godt og konsist for reversering av forslaget, men utan å gå nærmare inn på spørsmålet sitt om korleis ei slik heilomvending var muleg, i ein politisk prosess på toppnivå i eit demokrati.
I høyringsnotatet verka kulturminister Trettebergstuen skråsikker på å ville innføre “en leveringsplikt til folkebibliotekene. Slik vil lånere over hele landet få tilsvarende godt utvalg i lydbøker som de er vant til på papir“. Det kunne ho vere, tenkte vel mange, for utgreiarane hadde jo hatt “bred dialog med bokbransjen. I perioden november 2021 til mars 2022 gjennomførte departementet i overkant av 50 møter med organisasjoner og aktører i bransjen“.
Snuopperasjonen er ikkje berre mystisk. Han er så dramatisk for biblioteka, om lova blir som forslaget no står, at vi må snakke om eit paradigmeskifte: Kva skjedde då folkebiblioteka rykkja ned til andre divisjon for nasjonale kultur- og kunnskapsformidlarar? Etter dette vil det vere politisk og juridisk aksept for at medievalet i biblioteka blir styrt av eksterne, av forlag og distributørar.
Denne hendinga bør dokumenterast så godt som råd og få sentral plass ikkje berre i bibliotek- og kulturpolitikkhistoria, men i historia om sentralforvalting og politikkutforming generelt.
Med min beste fantasi forsøker eg meg på nokre forklaringar, men det er umuleg å ikkje bli konspiratorisk:
I dei meir enn 50 møta m.m. tok representantane for bokbransjen (den kommersielle og kunstnarlege) lett på eller unngikk bibliotekas behov , då dei var trygge på at eit forslag om leveringsplikt aldri ville kome lenger enn til å bli nemnt i ei bisetning i høyringsnotatet (og eigentleg har dei jo ikkje sans for bibliotek).
Ein viss kulturminister “tok ein spansk ein”; ho hadde eit akutt velferdkulturpolitisk og anti-kommersialistisk markeringsbehov som ho trumfa gjennom i høyringsnotatet.
Ein viss nasjonalbibliotekar leia utgreiingane. Han sa til Bok og bibliotek ved oppstarten: “At det er eg som nasjonalbibliotekar som har fått i oppgåve å leie dette arbeidet, er eit signal frå regjeringa”. Dette kan ha vore berre hans eiga optimistiske tolking, men etter dette kunne han ikkje levere frå seg noko utan leveringsplikt til biblioteka.
Ein kombinasjon av punkta 1 til 3.
Høyringsnotatet var utforma av den diplomatiske og konfliktsky ChatGTP.
PS: Ein god del offentlege utgreiingar, typisk NOUar med meir eller mindre brei fagleg, byråkratisk, forskingsrepresentasjon osv, får likevel ikkje gjennomslag når politikarane skal seie sitt. Men dette var ikkje ein NOU, men ei “intern arbeidsgruppe” med nasjonalbibliotekaren som “formelt en del av departementet i denne perioden …. Arbeidet med boklov skjer på denne måten i regi av departementet”.
Etter at eg for ei veke sidan erklærte meg i hovudsak ferdig med bibliotekblogginga, må eg likevel følgje litt med, for eventuelt å kunne bidra no og då. Men eit kompromiss med meg sjølv som eg har kome til, er at eg vil skrive éin bloggpost i veka. Maksimum. Og då må det vere noko viktig.
Forfattarane legg stor vekt på samanlikning mellom dei nordiske landa, og skilnadane er som dei har vore i mange tiår:
“Til tross for økt besøk og økt aktivitet ved norske folkebibliotek, ligger vi langt etter Sverige, Danmark og Finland.Rapporten viser en klar sammenheng mellom antall årsverk i folkebibliotekene og antallet besøk/utlån per innbygger (iflg presentasjonen).
Desse tre elementa er vel greitt samanliknbare mellom landa. Men kva med det som ikkje står i dei nasjonale statistikkane? Til dømes bøkene m.m. frå den statlege innkjøpsordninga, som for mange små bibliotek kan bety halvparten av tilveksten, og dermed innby til låge kommunale løyvingar. I Sverige har dei noko liknande, men så vidt eg veit mindre omfattande. I DK og FI veit eg ikkje.
Og: Eg finn ingen ting om bruken av nb.no, eller lat oss seie Bokhylla.no, og påverkinga denne tenesta må ha på det fysiske utlånet, for ikkje å seie fjernlånet. Verken her eller andre stader får vi nokon kunnskap om bruken av denne tenesta, anna enn at ho er blitt for dyr. Og dét må jo bety at ho er omfattande.
Men også besøket er dårlegast i Norden (arrangement er ikkje med i samanlikninga).
Konklusjonen blir litt sprikande (side 19):
“Basert på funnene i denne rapporten kan vi slå fast at krisen i de norske folkebibliotekene – slik den ble beskrevet av utvalget bak Kulturutredningen og Ragnar Audunson – ikke var reell” (mine lenker).
Likevel heiter det: “I perioden 2013 til 2021 har de kommunale bevilgningene til bibliotek gått gradvis ned. Dette gjelder for alle de tre indikatorene vi har målt folkebibliotekenes ressurser på; “antall årsverk”, “mediebudsjett” og “folkebibliotekenes andel av kommunens totale driftsutgifter til kultur”. Det er alvorlig og bekymringsfullt”.
Men i staden vil eg, etter å ha tenkt meg lenge om, redusere sterkt denne typen aktivitet. Det blir slutt på den dag- og nærmast nattlege kampen for å formidle breaking news og å seie ja, takk til tips frå folk om å skrive om stort og smått. Eg har alt sagt opp dusinvis nyheitsbrev om bibliotekrelaterte spørsmål, teknologi, opphavsrett osv, og tilsvarande slutta å følgje mange på twitter og RSS. Eg seier opp abonnementet på Atekst, der eg har funne mykje interessant å formidle vidare. Og nokre abonnement. Og heller rusle bort til Rygge bibliotek kvar laurdag for å lese Morgenbladet og Aftenposten (no i den privatøkonomiske krisa er det endå viktigare med aviser i bibliotek! Og marknadsfør dei godt).
Eg vil no avgrense bloggarbeidet til ein handfull viktige bokomtalar eg alt har avtale med forlag om. Og kanskje skrive om heilt eksistensielle biblioteksaker som måtte dukke opp. Omtrent slik som min finske med-bloggar Mikael Böök gjer med blant anna IFLA-skandalen og om bibliotekaren og krigen. Elles vil eg bruke tid på mindre flyktige og meir langsiktige prosjekt. Lokalhistorie og målsak og kanskje om bibliotek. Kanskje bidra litt meir på bibliotekdelen av Lokalhistoriewiki. Og eg vil lese meir akkurat det eg ønskjer, til dømes mellomkrigsromanar, ofte om igjen, gå meir på kino og sjå på tv-seriar, men mest matprogram.
PS: Det blei faktisk 2428 bloggpostar frå 2006 til i dag.
Tilfeldigvis kjem eg over filmen «På biblioteket» på nrk.no. Første og siste gong send 24. oktober 1963, heiter det. Med opptak frå «gamle» Deichman (den same hausten eg starta å bruke akkurat dette biblioteket) og frå ein bokbuss og nokre bibliotek i Østfold, med meir. Og med unike (?) filmintervju med sentrale folk som dåverande direktør Anders Andreassen i Statens bibliotektilsyn og Arne Kristian Sollid, mangeårig bibliotek- og så kultursjef i Fredrikstad (namna framgår ikkje, men det er desse eg kjenner igjen. Kjenner du andre intervjua kollegaer, skriv om det i kommentarfeltet).
Likevel, slike utfordringar er det vi bibliotekarar lever for, ikkje sant. Men ein halv times søking gav ikkje resultat. Heller ikkje i nb.no, verken søk på film, bøker eller tidsskrift (der dei fleste bibliotektidsskrifta no er ferdig digitaliserte). Eg kunne ha kontakta NRK, som truleg står bak filmen, men hadde dei visst det, hadde dei vel skrive det.
Men så er det dette nye, den såkalla «kunstige intelligensen». Eg spør ChatGTP: «Kan du seie noko om filmen «På biblioteket» frå oktober 1963?». Eit tilsynelatande skråsikkert svar kjem på få sekund:
Kulturministeren svarte i går på det skriftlege spørsmålet på Stortinget om ho vil «foreta seg noe for å sørge for at tilgangen til Nasjonalbibliotekets nettbibliotek «bokhylla» ikke blir kraftig redusert?». Og Forskerforum er først ute med nyheita. Men ingenting nytt kjem fram i høve til det statssekretæren sa til Klassekampen fredag. Og nasjonalbibliotekaren blir på ny sitert på at han «ikke kan forholde seg til revidert budsjett før det kommer».
Meir interessant på Forskerforum er at dei publiserer innlegget frå Klassekampen av Arne Skivenes, tidlegare byarkivar i Bergen: «Det dreier seg om ødeleggelser i kunnskapstilgang for hele nasjonen». Han drøftar blant anna signalet om «kassering» av dei 100 000 titlane i basen som «ikke er etterspurt eller lite brukt»: «Ikke start med å kutte marginallitteraturen fra tilbudet. Start med å kutte digitalt det som enkelt lar seg fremskaffe analogt: det mange har fra før, som er trykt i store opplag, finnes på antikvariater og loppemarked» (vår utheving).
Utan å framheve meg sjølv, må eg melde at tre dugnadsbaserte bokprosjekt av lokalhistorisk karakter som eg har vore med på dei siste par åra, ikkje ville blitt noko av utan omfattande søk i Bokhylla.no, både i bøkene, tidsskrifta og avisene. I til dømes denne årboka frå Østfold Mållag ville dei over femti sidene ikkje blitt realiserte om den nærmast bortgløymde autodidakte multi-kulturberaren Kristian Strømshaug (1921 – 2004). Her fekk vi utført viktig lokalhistorisk «grunnforsking» på materiale frå Strømshaug si side når det gjeld folkeminne og målføre, byggeskikk og utforming av gardstun og om kunstsnekring og lafting, som neppe har generert mange fleire klikk gjennom Bokhyllas historie.
Vi kunne kvar dag sitere, kommentere og drøfte mengder av blodferske tekstar om «kunstig intelligens» eller AI. Vi skal ikkje dét. Men til dømes har vi i dag lese fire interessante innlegg, to svenske og to norske. Først dei svenske:
Éin av dei mest aktive over Kjølen er historikaren Rasmus Fleischer, ikkje ukjend for svenske bibliotekarar og for lesarar av denne bloggen. Akkurat no er han i debatt i Göteborgsposten med EU-kommisjonær Ylva Johansson om EU-lovforslaget om Chat Control. Føremålet med lova er meir enn heiderleg, å «förebygga och bekämpa sexuella övergrepp mot barn», men det vil krevje forbod mot krypterte tenester som t.d. Signal, noko som vil utradere kjeldevern og hindre varsling.
I Aftonbladet i dag har Fleischer ein kronikk der han kommenterer det internasjonale oppropet frå ulike ekspertar om å stoppe utviklinga av AI i minst eit halvt år, for å tenkje seg om. Men han foreslår i staden: «Låt oss i ett halvår avstå från att alls prata om ”artificiell intelligens”. Inte för att vifta bort några risker. Tvärtom: för att få ett bättre grepp om dem. Då är det tveksamt hur behjälpta vi är av den notoriskt vaga metaforen ”intelligens”. Ingen kan säga riktigt vad AI är. Låt oss istället tala om syntetisk media».
Dette er hovudoverskrifta på kultursidene i Klassekampen i dag. Men dei jublande (?) stortingspolitikarane på fotoet har ikkje stort meir å seie enn at Bokhylla.no internt på NB må prioriterast høgare.
Silje Hjemdal, Frp, «forventer selvsagt at dette vurderes før alt annet». Høgres Tage Pettersen «ber ikke om at kulturministeren skal gi biblioteket mer penger» og viser til det skriftlege spørsmålet sitt til Trettebergstuen. Hege Bae Nyholt frå Raudt «har full forståelse for at de velger å holde på sine ansatte. Problemet er at den økonomiske ramma er for trang».
Så svarer heller ikkje statssekretær Aunan Bohmann (AP) meir enn at revidert nasjonalbudsjett vil «hensynta en økt pris- og lønnsjustering. … Bokhylla er en bra ordning, og vi håper Nasjonalbiblioteket klarer å unngå for store kutt i avtalen».
Og i eit lesarinnlegg skriv Arne Skivenes, tidlegare byarkivar i Bergen: Det måtte jo skje! Han stadfestar blant anna lokale bibliotekarhaldningar av typen «Det finnes jo digitalt hos NB, da kan vi kassere vårt eksemplar». Jamfør utdjupinga vår her om dagen om risikoen for store følgjefeil av denne digitaliseringsnaiviteten.
PS 1: I andre riksmedium er saka nemnd berre i Nettavisen, Nationen og Vårt Land, basert på korte NTB- og NPK-meldingar.
PS 2: I denne prosessen har no alle kanalar, pluss stortingspolitikarane og Kopinors Slettholm og NB-sjefen sjølv, og eindrøssstoreogsmålokalebibliotek, brukt det tidlegare, gjennom fleire år innarbeidde namnet Bokhylla.no istaden for Nettbiblioteket. Så gjer vi det her på bloggen også. Og NB bør vurdere å revurdere si eiga namnevurdering.
Internet Archive innbyr 20. april til seminar om dette. IA-grunnleggjar Brewster Kahle skal snakke med forfattar og jussprofessor Jessica Litman om «opphavsrettslover som er utforma av advokatar og lobbyistane deira» – gir dei «verkeleg … meining for dei aller fleste av oss? Bør kvar samhandling mellom vanlege forbrukarar og opphavrettsleg verna verk vere avgrensa gjennom lovgiving? Er det praktisk muleg å handheve slike lover, eller å vente at forbrukarane skal følgje dei? Kva for verknadar har slike lover på informasjonsutvekslinga i eit fritt samfunn?»
Boka til Litman, Digital Copyright, ligg sjølvsagt fritt tilgjengeleg på nettet.
Her heime såg vi nyleg korleis forlagslobbyen effektivt jaga den sosialdemokratiske kulturministeren Trettebergstuen vekk frå lovnaden i august om at «det innføres en leveringsplikt til folkebibliotekene», til det diametralt motsette: «I lys av innspillene som har kommet inn i høringsrunden, opprettholder departementet ikke forslaget om å omfatte bibliotekene i leveringsplikten i lovforslaget § 7».
Forgjengaren hennar, Trine Skei Grande (V), var i si tid like skråsikker på at lydbokutfordringane til biblioteka kunne løysast politisk. Ho er vel grundig ute av politikken no, men vi ventar sjølvsagt at det ofte svært fridomselskande partiet hennar tar saka fatt i stortingsdebatten om boklova.
Støy kan bli eit større problem i Wrocław enn i Bergen. Klikk for større bilete
KOMMUNIKATØR er ifølgje Magasin K ein type bibliotekjobb, i alle fall i Malmö, der fem tilsette har denne tittelen (kanskje heiter det slik ved norske bibliotek også, men i så fall nytt for bloggaren). Dei fem jobbar med moderering og svar på dei 29 kontoane på sosiale medium. Så debatten om bibliotekbruk av Facebook eller ikkje, ser ikkje ut til å gjelde lenger…
ENDÅ EIN MIKS? Demo Linderud i Oslo er «en kombinasjon av basis biblioteksfunksjoner, nærmiljøkontorfunksjoner, og en kulturell møteplass for barn og unge, lokale foreninger, frivillighet og befolkningen for øvrig». Vi har skrive om miksen med innbyggjartorg osv, men dette blir kanskje noko anna? PS: Filialen på Veitvet, nær Linderud (sjå foto frå 1961), blei nedlagd (når? Fyll ut år på lokalhistoriewiki!). Så kom eit kunstnarstyrt «Bok på Veitvet», men som ikkje levde lenge. Bytting av private bøker var ikkje det folk trengte. Og no?
NYTT FRÅ POLEN. Lesing for hund veit vi barn kan ha utbytte av. Men oppslaget i ei lokalavis i Wrocław seier ikkje om dette er bakgrunnen for at biblioteket i byen har opna dørene for kjæledyr. Dei har også laga «hundereglar og vettreglar for hundepassarar og andre besøkande». Ifølgje DeepL, som står for omsettinga, gjeld altså vedtaket kjæledyr, så om det også strøymer på med katt og kaninar … ?
Den nemnde trefflista i Bokhylla.no. Klikk for stort bilete.
… bibliotekbruken. For fjernlån bør og vil kompensere for mykje av tapet; dette var eg inne på 3. april. Meir presist: Du vil framleis få treff i den fulle teksten i blodferske så vel som eldre norske bøker, og dette vil inspirere til fjernlånstingingar. Særleg om Nasjonalbiblioteket ganske enkelt legg til «Bestill fjernlån» ved informasjonen «Kilde for metadata». Som du i dag finn i postane nedanfor «ISBN», som til dømes her. Der kjem du til Oria.no, med fjernlånsfunksjonen sin. Lenker inn i Biblioteksøk ville gjort det ekstra enkelt for brukarar av folkebibliotek.
Dette er det minste NB kan gjere for å bøte på skadane. Funksjonane skulle sjølvsagt vore der heilt frå starten, med tanke på at meir enn halvparten av bøkene alt er «innestengde».
På denne måten vil samtidig den nasjonale utlånsstatistikken auke synleg, for i dag blir ikkje Bokhylla-bruken rekna med verken hereller der. Av ein eller annan merkeleg grunn.
Men ein føresetnad er sjølvsagt at dei lokale biblioteka ikkje har kassert alt som gjennom snart tjue år er blitt digitalisert.
Halveringa av Bokhylla.no vil heller ikkje svekke SALET av norske bøker. For så lenge NB held fram med å digitalisere alt nytt, vil Bokhylla.no framleis vere ein god reklamekanal for bokhandelen.
Eit døme på dette: Underteikna fatta for ei tid sidan interesse (negativ) for Peter Thiel, ein Silicon Valley-milliardær og ifølgje Wikipedia ein «politisk reaksjonær libertarianer». Eit søk på namnet hans i Bokhylla gav treff i 54 bøker, av desse 8 frå 2022 (sjå illustrasjonen). Dette påverka meg til å kjøpe Lena Lindbergs «Ekko – et essay om algoritmer og begjær» (meir om denne, følg med på bloggen) og Carline Tromps «Kulturkrig : det nye ytre høyre og normaliseringen av det ekstreme» (eg kjende til begge på førehand, men søket i Bokhylla fekk meg til å handle, bokstaveleg talt).
Underteikna har eit par år no hatt forventingar, og spreidd desse vidare her på bloggen, til eit innkjøpssamarbeid som eg trudde skulle sikre betre vilkår for e-innhald til biblioteka. Digin var prosjektnamnet, mens no heiter det Bibliotek24. Og lanseringa skjer i morgon, 12. april.
Eg siterte til dømes i september 2021 frå ei undersøking Digin gjennomførte:
«Omtrent hvert femte bibliotek oppga at de ikke tilbyr digitale innholdstjenester. Over halvparten av disse oppga tid og økonomi som hovedgrunner til dette. 5 prosent av de besvarende bibliotek mente lånernes behov ble dekket med den fysiske samlingen og gjennom BookBites/Allbok».
Eg trudde i min naivitet at mykje av vitsen var at dei nemnde, i stor grad leverandørstyrte e-bok og lydboktenestene skulle erstattast med noko nytt og betre.
Lydbøker i bilen på ferie!, heiter det i ei oppsummering frå eit innspel-seminar for bibliotektilsette no i januar. Men, altså …
Dei skriv at dei vel «å fokusere på en modell for Bibliotek24 som i størst mulig grad skal sikre en trygg overgang fra prosjekt til drift, fremfor å gripe over alt annet som med fordel kunne vært samlet i et nasjonalt konsortium. Dette kan endres underveis i prosjektet, dersom forutsetningene for overgangen fra prosjekt til drift endres». Så eg må berre be om orsaking for å ha spreidd eit grunnlaust håp om at biblioteka sjølve, ikkje forlaga, skal avgjere kva dei skal låne ut.
PS 1: No skal det seiast at kulturministeren konsekvent har valt forlagas side og ikkje gjort det lettara verken for det enkelte biblioteket eller for innkjøpssamarbeid som Bibliotek24. Eller for brukarane.
PS2: Det e-innhaldet Bibliotek24 faktisk vil formidle, er viktig nok.
Det er no berre 17 eks. igjen av førsteopplaget av denne unike tur- og kulturboka, Kortreiste topper i høyreist skog. Jo, ein ny sjanger er fødd! Turbokforfattarar rundt i landet er vårgrøne av misunning.
Forfattarane reiser også på foredragsturnear i Østfold og nærliggande fjelltrakter. Og for ein svært billeg penge. Skriv til frilanders @ gmail.com.
Det største bibliotek-dramaet i Sverige for tida er at ein bibliotekfilial i Gøteborg forsøkte å bli lagt merke til med eit litt frekt Instagraminnlegg om gratis kasserte bøker, og der dei avbildar fire bøker av ein av landets mest kjende forfattarar, Lena Andersson. Under snippet til høgre kan du sjå forsmaken på korleis filialstyraren må krype til korset for rikspresse, forlaget, osv osv. Men det kjem støtte frå ein “kommunikasjonsbyråkrat”.
Etter at 
