Vi snakkar om bibliotek-krim. Men dette er ikkje ein undersjanger av kriminallitteraturen i vanleg forstand (svensk Wikipedia har ein brukbar oversikt over slike). Det handlar heller ikkje om at mord eller andre brotsverk kan finne stad i bibliotek eller om funn av mordoffer i denne typen institusjon eller rom. Heller ikkje om at detektivar kan finne på, i siste kapittel eller episode, å samle alle involverte i eit bibliotek – gjerne i herrskapshus – for å oppsummere og til slutt utpeike den skuldige. Og endeleg er ikkje bibliotek-krim ein ny «miljøsjanger», slik som nordic noir eller «fransk snø-krim»(?!). For ikkje å gløyme «Litteratur som anvender mikroøkonomisk teori».
Det handlar i staden om krimgåter som heilt eller langt på veg blir løyste ved hjelp av bibliotekarar. Men dessverre, ved dei fleste kjende høva, i strid med etablerte bibliotek-etiske reglar. Ofte er det regelrette brot på teieplikta av bibliotekarar som, utan rettsavgjerd, sladrar til politi eller andre om kva enkeltpersonar låner.
Kanskje kan ikkje bibliotek-krim kallast ein eigen sjanger, enno. For til no har berre underteikna drive med kartlegging av fenomenet, og berre seks bøker og éin film er registrerte. I alt ti personar er ansvarlege eller medansvarlege for innhaldet. Men desse er ikkje kven som helst, vi snakkar om Jørgen Brekke, Hans Olav Lahlum, Ian Rankin, Roslund og Hellström, Alexander McCall Smith, Carl Bernstein / Bob Woodwardog Andrew Kevin Walker / David Fincher (regissør).Les meir.
Berre éin av dei, Lahlum, har kome med ei forklaring og delvis orsaking.
Takk og pris er bibliotekarane deira oppdikta, berre med éitt unntak, hos Bernstein og Woodward. Og med betre datasystem bør det bli vanskelegare å bryte reglane. Eller?
Om tyrkisk bibliotekhumor, om ein 90-årsjubilant og norsk statleg bibliotekpolitisk historie og om kor viktig bibliotek og arkiv er for journalistikken og historieskrivinga og særleg når det skal handle om vanleg folk. Klikk for å lese:
Vi har aldri før lenka til The Hollywood Reporter, men éin gong må vere den første. Greia er at Philip Baker Hall er død, 90 år gamal. Dette var skodespelaren med fleire store roller, men som ifølgje «alle» kanalar i dag vil mest bli hugsa som bibliotekdetektiv Bookman i ein episode i serien Seinfeld i 1991.
Denne Facebookmeldinga frå biblioteket i Järfalla ved Stockholm blei ein «suksess», med over syttenhundre likes og smilefjes og 299 kommentarar. Men FB viser seg frå si verste side: Dei lar oss ikkje sjå om det kan ha vore nokre indignerte «nei-til-formyndarstaten-kommentarar» blant dei 299. FB opplyser: «Mest relevante er valgt, og noen kommentarer kan derfor være filtrert bort».
Skaun og Elverum kopierte spøken her i landet. Éin kommentar i Skaun var denne: «Supert! Sist så lånt æ Arbeidsmiljøloven med kommentarer! Glede mæ te å bli testa i det temaet 🙂 ».
Sira Myhre på eit bibliotekpodium for … lenge sidan
Nettstaden Bok365.no hadde fredag ei ganske omfattande og detaljert sak om dette: «Aslak Sira Myhre går først inn i en prosjektdirektør-stilling i forlaget, og Jenssen [noverandre direktør, vår merknad] og Sira Myhre skal deretter jobbe side ved side i en periode før sistnevnte overtar roret. De to skal i fellesskap med styret avgjøre eksakt når dette skal skje».
Dei siste dagane, for ikkje å seie åra, har fleire påpeika at i vår falske-fakta-alder har aprilspøken utspela rolla si. Dermed gikk underteikna fem på og hadde i går halvferdig ein lett ironisk kommentar særleg til avslutninga på intervjuet med NB-sjefen og boklovutgreiaren, der han blei spurt «– Ligger det an til å bli en god boklov for Cappelen Damm?»:
«– Å nei. Du klarer ikke å lokke meg utpå der, svarer en lattermild Sira Myhre. – Mitt håp – og min tro – er at det skal bli en boklov som hele bokbransjen og litteraturfeltet kan leve godt med».
Så hadde vi tenkt å spekulere litt rundt kva han i dag meiner med «hele litteraturfeltet». Er biblioteket «inne» i dag? Og korleis? For gjennom hausten og vinteren har …
Her ein tv-sketsj med ei (viss) tilknyting til bibliotek, men berre heilt i starten (peckish og esurient skal vere synonym til hungry, for dei som ikkje er oppvaksne på London Vest).
Nokre av skodespelarane er også med i sketsjen Thief in the Library, kanskje meir kjend som Quiet in the Library, men denne inngår faktisk ikkje i den klart mest kjende tv-serien til dei (u)nemnde skodespelarane, men i ein forløpar. Go hælj.
Nøklane til Nasjonalbiblioteket?! Frå opninga der i 2005. Vi fall ikkje for freistinga
Som vi nyleg skreiv, skal svenskane no få utvida det juridiske grunnlaget for bibliotekverksemda i form av ei lov som opnar for utvising av personar når det er «risk för vissa ordningsstörningar».
Noko slikt har ingen snakka høgt om her i landet enno. Men det vi derimot har, er ein blodfersk tingrettsdom som må forståast slik at kvaliteten på biblioteket sine kjernetenester er blitt grundig gjennomgått og juridisk klarlagd! Om enn ikkje til biblioteket sin fordel.
Greia er at eit «skytesenter» i hovudstaden, ifølgje Avisa Oslo, er dømt for uforsvarleg handtering av skytevåpen, og i denne samanhengen meiner retten at «oppbevaring og utleie av våpen til sammenligning var dårligere enn systemet som bibliotek har for utleie av bøker».
Retten må ha lese saka vår for to veker sidan om kor lett det er å lure eit bibliotek!
Så dårleg har våpenhandteringa vore at sjappa blei stengd, og eigaren fekk ei bot på heile 600 000 NOK. Men til ankesaka høyrer vi no at forsvaret vil innkalle kulturbyråd Omar Samy Gamal som kronvitne. Han er ein framifrå forsvarar av kor lytefritt bibliotektilbodet i Oslo eigentleg er, og etter vitnemålet hans vil nok bota bli sterkt redusert.
Denne veka er det fleire store, alvorlege saker på bloggen, men ikkje mykje humor å spore i haustmørkret. Då får vi heller ta ein reprise. Til dømes denne ubetalelege bibliotek-TikToken frå juni. Go hælj
Då vi søkte på ordet «østfoldmål» på nb.no, fekk vi 83 treff på bøker om dialekter i det gamle, snart gjenfødde(?), fylket, pluss ein del tilgrensande om språk og kulturminne, men berre éi bok om østfoldske fotballmål. Og i dette tradisjonssterke fotballfylket! Drillo er kontakta.
Dessverre, Lahlum, dei raude bannera var ikkje der i 1973
Vi har tidlegare mått hengje ut Hans Olav Lahlum her på bloggen for å ha utvist lita forståing for eit viktig bibliotek-etisk prinsipp, nemleg når han i krimboka «Sporvekslingsmordet» lar detektiven sin, Kolbjørn «K2» Kristiansen, få gjennombrot i ei etterforsking ved hjelp av lånardata, velvillig utleverte av ein bibliotekar på Deichman. Men noko som berre skal vere muleg etter rettsleg kjenning frå ein domsstol. Og då under sterk tvil.
Dette forstår alle i dag, når personvern er eit så heitt og hyppig tema. Lahlum har ikkje protestert på klagemålet vårt, men han ville kanskje hevda at dette var meir ukjend då dei fiktive brotsverka hans fann stad. «K2-serien» hans er nemleg retro-krim frå tidleg 1970-tal. Og tidskoloritten er tatt på kornet. Særleg dei av oss som opplevde Oslo på denne tida blir effektivt sette attende til desse langsame mobiltelefon- og datanettfrie tidene, då narkotikabrotsverka var litt hasjrøyking i Slottsparken og terrorisme eit framandord i utanriksnyheitene. Og alt går føre seg på tidsriktig, sobert Oslo-Vest-språk, med De og Dem og herr, fru og frøken.
Lahlum er sjølv fødd i 1973 og oppvaksen ved Mjøsa, så Oslo-researchen hans må ha vore omfattande. Så er han også ein av krim-sjangerens absolutte skærpingar. Men likevel går han i baret: For i bok nummer 10 i serien, «Svanemordet» (2020), skriv han om eit vitne som ser eit mordoffer (før mordet finn stad) gå ut av – Nasjonalbiblioteket!?
Men i 1973 var ikkje dette namnet på noko bibliotek i Noreg!
