Biblioteket tar saka #librarycase

Denne bloggen har ein tægg som heiter «Sagt om biblioteket». Det er p.t. 47 artiklar med like mange sitat i denne gruppa, frå Marcus Tullius Cicero til tidlegare fotball- og skihoppkommentator Arne Scheie.

Éin ting er å seie lure ting om bibliotek og bibliotekarar, men ein annan å seie det på rett tidspunkt! Som forfattar Nora Dårsnes i går då ho takka for Nordisk Råd sin pris for beste barne- og ungdomsbok under utdelinga i Helsingfors. Blant anna nettstaden Bok365 fekk det med seg: «Dåsnes hyllet også bibliotekenes rolle i dagens urolige verden i sin takketale: – Når verden er som hardest, er det vel så viktig å ha et bibliotek å gå til. Takk til alle Nordens bibliotekarer».

Og på NRK Dagsrevyen i kveld fekk ho også høve til å utdjupe det i eit intervju.

Nokre av oss hugser Dag Solstad sin takketale då han fekk Nordisk Råds Litteraturpris i 1989. Han retta også mykje av takken til biblioteka. Nokre høgdepunkt: «Takket være gratis bibliotek kunne til og med en slyngel som jeg bli opplyst»… «jeg vil gjerne påpeke at folkebiblioteker er til nettopp for slyngler i 17-årsalderen.» Og vidare: «Til tross for at 1950-tallets radio var svært systemtro, og biblioteket i min hjemby ikke akkurat utmerket seg ved å føre de dristigste bøker, førte likevel idéen om folkeopplysning til at slyngelen uforvarende kunne stusse ved å høre en uvant tanke bli framført, eller ved at en scene i en roman stilte spørsmål ved selve grunnlaget for samfunnet».

Bloggaren går turar med lydbøker på øyret. I går var vandringa godt tilpassa ei bok på berre to timar og tjugefem minutt, nemleg Kurt Vonnegut si aller siste bok (han gjekk bort i 2007), og mest sjølvbiografiske, seier mange: «A Man Without a Country». Her får vi blant anna vite kor viktige folkebiblioteka er:

«I want to congratulate librarians, not famous for their physical strength or their powerful political connections or their great wealth, who, all over this country, have staunchly resisted anti-democratic bullies who have tried to remove certain books from their shelves, and have refused to reveal to thought police the names of persons who have checked out those titles*.

So the America I loved still exists, if not in the White House or the Supreme Court or the Senate or the House of Representatives or the media. The America I love still exists at the front desks of our public libraries».

* Dette med ikkje å sladre til FBI om lånarane har vi skrive mykje om i denne bloggen.

Det ser ut til at berre 11 av bøkene til Vonnegut er omsette til norsk. Om Gyldendal (det norske forlaget hans) ikkje syntest denne siste var viktig då ho kom i 2005, får dei eit godt høve til å skifte meining når no Vesten og USA (men kanskje ikkje det offisielle) blir nøydd til å gå i seg sjølv når det gjeld krigføring i framand land. Vonnegut, som sjølv var ung soldat i USA sine styrkar mot Hitler under den andre verdskrigen, blei ein av pasifismens viktigaste forfattarar. Og ein meister i bitande ironi. Etter blant anna å ha overlevd den skandaløse allierte bombinga av reine sivile mål i Dresden sentrum i februar 1945, skildra i «Slaktehus-5 eller barnekorstoget».

PS 31.aug.: Bloggposten ovanfor blei delt av folk også på svenske Biblist. Ein lesar svarte med å lenke til heile Vonneguts «bibliotek-kapittel» i det progressive nettmagasinet In These Times: «I Love You, Madame Librarian». Det framgår at boka inneheld blant anna artiklar han hadde på denne nettstaden, der han også var «senior editor until his death in April 2007».

No når Eli Hagen endeleg er i farta igjen på FrP-landsmøtet kan vi jo minnast (etter to oppmodingar faktisk) eit gullkorn frå henne med påstått bibliotekrelevans. Heilt irrelevant, vågar andre å meine. Det var etter éi av ektemannen og partiformanden sine utblåsingar mot gratis bibliotek:

«Jeg kan ikke forstå at det skal bli så mye bråk om disse bøkene .. jeg mener .. Carl Ivar og jeg, for eksempel, vi har bok, vi .. !?»

Og når vi først er i det hjørnet:

NTB har jo desse notisane sine om kva som hende den eine og andre dagen heile året. 3. mai i år kunne vi i fleire aviser, til dømes ksu.no, lese om suksessromanen til Margaret Mitchell, «Tatt av vinden», som kom ut denne dagen i 1936, eller -37 (dét blir litt uklart her). Men greia var at ho truleg aldri ville blitt forfattar om ikkje mannen hennar hadde gått lei av «å slepe bunkevis av bøker med hjem til henne fra biblioteket», og derfor ein dag skal ha sagt: «For guds skyld, kan du ikke skrive en bok selv i stedet for å lese tusenvis av dem?»

Signaturen Astronauten skriv om bibliotek i ein petit i Klassekampen 3. desember. Hen rundar av slik:

«Noen ser kanskje bare døde trær samlet på hyller i et bygg. Jeg ser skattkamre, fylt til randen av det mest dyrebare vi har skapt. Summen av sivilisasjonen. Tilgjengelig for deg, meg og barnet som kommer dit for første gang og vet at her, her hører hun hjemme».

Er du abonnent kan du lese heile.

Han var kontroversiell på mange område, og intervjuet underteikna gjorde med han i 1995 i den dåverande heimen i Fagervik for Bok og bibliotek, nr. 8, 1995, opnar med at kranglane hans med bibliotekarstanden hadde vore langvarige: «Han har kritisert og kommentert stort og smått ved dei svenske biblioteka. Han og Författarförbundet har blant anna aksjonert mot klassifikasjonssystemet! Dei har ved fleire høve reagert på korleis Bibliotekstjänst plasserer bøker i båsar, der dei etter deira meining ikkje høyrer heime. På toppen av det heile har venstreradikale Myrdal uttrykt tvil om folkebiblioteka eigentleg burde vere offentlege! I alle fall må bibliotekarane frigjere seg frå rolla som kommunetilsette, har han sagt. For ein kommunal institusjon kan aldri overtyde folk om at det er bra å lese!».

Elles er intervjuet fullt av sitérbare utsegner som denne: « – Browsinga – den nyfikne litterære hyllevandringa i det opne biblioteket – er avgjerande viktig for folk. Men eliten forstår ikkje dette. Akademikarane går på skjener, mens dei folkelege intellektuelle browsar. På folkebiblioteket skal til dømes ein handverkar kunne ha gleda av å snuble over ei bok om brubygging før ingeniørane si tid».

Vi har også sitert han tre gongar på denne lista. Gå ned til «Andre verdifulle utsagn».

Tidl. soppherja bibliotek. Villaen i Tønsberg blei restaurert etter utflyttinga i 1992. Foto: Krg /Wikimedia (CC BY-SA 4.0)

Aslak Borgersrud skriv, på sitt vis, om «Navn i nyhetene» for Dagsavisen, og fredag kom turen til soppekspert Nina Berge. Eit fast spørsmål går på lesevanar, og vi får vite at ho «selvfølgelig [har] lest mye science fiction. Det er jo underholdningslitteratur, men får deg til å tenke.

Nedvurdering av scifi, har vi ikke vokst av oss det ennå?

– Jo. Jeg oppdaget det da jeg begynte å lese skolebiblioteket, fra A. Jeg kom til Bing og Bringsværd og fant science fiction.

Hvor langt kom du i biblioteket?

– Jeg kom i hvert fall til D, for jeg husker jeg leste Dumont. Men det var et lite bibliotek, altså».

«Virkeligheten og verden vil bestandig gjøre seg gjeldende, så i siste instans kan ikke engang det mest omfattende bibliotek beskytte oss mot tilværelsens realiteter».

Henning Hagerup i Klassekampen 3.10.2015.

«Bonden som dro til kirkegården, forelsket seg i bibliotekaren. (Men de andre bøndene gjorde det ikke.)»  Korrekturavdelingen.no. 🙂

Bringsværd 80. Foto: Chris Nyborg/ Wikimedia Commons. (CC BY-SA 3.0)

Eit steinkast eller sju nord for Moss ligg landsbyen Hølen i Vestby kommune. I 2004 var bibliotekfilialen der truga med nedlegging. Då skreiv dagens 80-årsjubilant, hørningen og forfattaren Tor Åge Bringsværd, eit lesarinnlegg i Moss Avis. På ein nettstad underteikna hadde på den tida, fekk eg lov av forfattaren å gjenbruke det. Han har sikkert ikkje noko imot at eg gjenbruker det endå ein gong, her og no.

Filialen gjekk likevel ut av soga, men heldt på eit vis fram på trass og basert på lokal dugnad med frivillige amatørar. Dei fekk behalde bøkene og fekk bruke lokalet. Det blei ein fin, liten kafé kombinert med boksamlinga. Men eigentelege bibliotek blir ikkje slike særleg lenge, sjå berre døma på dette i Storbritannia og andre stader. Men her kjem Bringsværd sin tekst, og gratulere med dagen: