Nettstaden Gizmodo.com er no i gang med å rulle ut, bit for bit, interne, avslørande dokument frå Facebook. I dag er det dei sterkt omdiskuterte algoritmane som kjem «under kniven». Algoritmane som rangerer kva du skal sjå av nyheiter på kanalen. Vi omset konklusjonen: «Det desse dokumenta viser oss, er at trass i Facebook sine utflukter om kva dei meiner er “meiningsfullt” for brukarane, eller “verdt tida” internt, ser tilsette i FB på rangeringa som altfor kompleks og uforståeleg til at dei nokon gong kan få gjort jobben gjort forsvarleg. Dei veit også at dette er eit system som er ein føresetnad for Facebook si framtid».
Mange vil den siste veka ha lese avisoppslag basert på ei pressemelding frå regjeringen.no om at «Kultur- og likestillingsministeren vil kalle inn teknologigigantene og norske redaktørstyrte medier til et møte for å diskutere løsninger som kan sikre et godt offentlig ordskifte og større åpenhet rundt tech-gigantenes virksomhet». Trettebergstuen (AP) «tror ikke svaret ligger i å logge av Facebook».
Her på bloggen tok vi tidleg i haust opp spørsmålet om biblioteka og Facebook med utgangspunkt i risikoen for personvernet; dette at FB registrerer og misbruker folks likes og kommentarar. Og tidsskriftet «Bok og bibliotek» gjorde dette til ei hovudsak i det nyaste nummeret. Men mange bibliotek bruker FB aktivt i annonsering og formidling, og meiningane varierer, men nokre ønskjer å ta dette alvorleg, blant anna Bergen offentlige bibliotek. Det er no internasjonal, tverrfagleg interesse for å finne alternativ.
Men i pressemeldinga si er ikkje kulturministeren opptatt av personvernet, berre (men viktig nok) av at «journalistisk innhold fra redaksjonelle medier bør skjermes, slik at plattformene ikke kan fjerne eller redigere innhold fra slike medier med henvisning til egne brukervilkår».
I det ferske Bok og bibliotek nr. 5 har dei tatt imot Facebook-ballen som Datatilsynet sette i spel i september. FB er hovudsaka og dominerer forsida. Det framgår at biblioteka vurderer dette ulikt, blant anna i Bergen ser dei alvorleg på dette. Underteikna blir også intervjua, og eitt av spørsmåla mine går på kor viktig Facebook eigentleg er for kontakten mellom bibliotek og brukar? Til dømes for å få folk til å kome på arrangement.
Det er vel berre nokre av dei største biblioteka som tar seg råd til å annonsere i avisene. Og kor godt fungerer dét? Hei, batchelor- og masterstudentar på ABI/OsloMet! Dette er faktisk litt viktig, no når det tydelegvis blir ein kamp å få folk ut av Netflix-sofaen etter koronaen.
Nettstaden GIZMODO.com har i dag ein god oversikt over nokre av dei betre alternativa til Facebook på ulike felt. Framleis er utfordringa for organisasjonar og etatar som vil nå ut til eit breitt publikum, at ingen av desse har alle funksjonane folk er vane med på FB. Pluss at mange bibliotekbrukarar ikkje har fått med seg alvoret med FB, sjølvsagt. Men bloggaren har no prøvd seg på den frie programvaren Mastodon eller Snabelen.no på norsk.
Frå den verkelege verda. Frå House of Foundation i Moss, 28.10. 2021
I Klassekampen i dag blir vi oppmoda til å «klokka halv elleve i kveld heve glasset og si «lo» høyt og tydelig. For det var den aller første meldinga sendt mellom to noder koblet sammen i et nettverk, nærmere bestemt Arpanet som er forløperen til internett av i dag».
I dag kan vi også lese om ein påstått avløysar til internett: Metavers. Det er Eirik Solheim på NRK Beta som skriv om denne nye (overlevings-)strategien til Facebookgründar Zuckerberg: «Det de vil lage er et slags univers på utsiden av det vi allerede har. En parallell verden som foregår på internett og i datamaskinene våre. De skal kombinere sosiale medier, netthandel, videomøter, spill og underholdning. Denne verden skal du kunne kaste deg inn i ved hjelp av sensorer, mobiltelefoner og VR- og AR-briller».
Kor ser vi biblioteket sin plass i dette?!
Jo, her er det kanskje håp! (ironisk smilefjes) For Solheim minnar om at «ordet metaverse er hentet fra Neil Stephensons novelle Snow Crash fra 1992 og har vært direkte inspirasjon for tredimensjonale virtuelle verdener som Active Worlds og Second Life». Og sistnemnde hadde ei viss oppslutning i bibliotekmiljøet for ti-tolv år sidan. Her er det ein del halvunge folk som sit med solide røynsler!
På den tida hadde ideen om «Norgesbiblioteket» utlevd rolla si i den verkelege verda (det blei aldri noko meir enn ein idé i tidenes mest ignorerte/daudfødde nasjonale bibliotekutgreiing (sjå side 13)), men ideen fekk ein periode kunstig overleving i Second Life.
Mark Zuckerberg 1984 Berlin Graffiti av Victorgrigas (CC BY-SA 3.0)
Journalisten, fagbla’ til journalistar og frilansarar som underteikna, skriv i dag om kvifor Datatilsynet vel å ikkje vere på Facebook og at «Teknologirådet, som gir råd til Stortinget og regjeringen om ny teknologi, mener Datatilsynets vurdering vil føre til at flere offentlige aktører kommer til å legge ned sine Facebook-sider». Det siste siterer dei frå NRK.
« – Vi tror at de som hadde ønsket å besøke Datatilsynets side på Facebook, ville hatt en forventning om at vi visste hva som ble lagret dersom de for eksempel klikket liker på vår side, eller hva slags opplysninger som ble registrert bare ved å besøke siden vår. Og det kan vi rett og slett ikke svare på», seier Thon i Datatilsynet.
Kor viktig er FB for folkebiblioteka? Ganske viktig, vil vi tru, etter kor mykje stoff vi finn på bibliotek-Facebooksider til denne bloggen.
Biblioteka og IT-leverandørane deira er tydelege på at personvernet er viktig for dei, trass i avsløringar av feilsteg eller også likesæle. Men denne FB-saka må dei ansvarlege på bibliotekfeltet sjå på. Mange bibliotekbrukarar gir nok frå seg meir sensitive personopplysningar på Facebook enn i utlånsregistera. Og på FB er det ikkje rutinar for sletting heller.
Denne bloggen har også ei FB-side, der vi deler blogginnhaldet. Til no har vi ikkje problematisert dette. Personleg er vi jo på førehand så kompromiterte at vi føler vi har lite å tape, men med tanke på folk som følgjer, deler og kommenterer, bør vi ta eit generaloppgjer på dette. På FB har vi 58 følgjarar, av totalen på 919, dei fleste direkte til bloggen.
Nei, vi har ikkje blitt motstandarar av Open Access. Det handlar i staden om internasjonal big business med data, der Google, Amazon, Apple osv. er blant dei mest aggressive. På Attac.no i dag, og i Klassekampen, kan vi lese: «Et nytt Storting må demokratisere digitaliseringen», forfatta av Hege Skarrud, leiar i Attac, og Roy Pedersen, leiar i Nei til EU.
Slik avsluttar dei: «Senterpartiet, Rødt, Arbeiderpartiet, MDG og SV har alle tatt til ordet for i sine partiprogram å sikre mer demokratisk og offentlig forvaltning av data. Da er det tydelig at vi trenger regler på digital handel. Altså handel med data. Men disse reglene kan ikke bestemmes av teknologigiganter og deres støttespillere. EU-forordningen følger gigantselskapenes ønsker, ikke fellesskapets. Samtidig må vi være på vakt mot det samme i pågående forhandlinger om digital handel i Verdens handelsorganisasjon (WTO) og i EFTA-avtaler. En ny regjering og deres støttespillere må snu de pågående forhandlingene og avvise fri flyt av data-forordningen. Da undergraver de verken sin vedtatte politikk eller demokratisk kontroll».
Slikt som dette angår også bibliotekfolket, noko NOLUG slo fast i mai, då dei arrangerte eit Zoom-møte med Hilde Wisløff Nagell, forfattaren av boka «Digital revolusjon: hvordan ta makten og friheten tilbake». Ei bok vi også omtalte her på bloggen.
Forfattaren er statsvitar og har ifølgje noverande arbeidsgjevar, Tankesmien Agenda, «jobbet mye med politisk filosofi». Noko ein kan forstå under lesinga. Ho forsøker heile tida å sjå på teknologiutviklinga i lys av politiske reaksjonar på henne, både dei eksisterande, men ufullkomne og dels resultatlause, men også ulike meir potente forslag til tiltak og kontroll.
For ikkje å seie revolusjon. Ho startar med ei kortfatta skildring av det som ulike miljø på 1990-talet oppfatta som ein revolusjon, då internettet og WWW opna for paradigmisk mykje friare kommunikasjon, publisering og dermed demokratisering. Dette trudde vi, mange av oss. Før plattformselskap som Amazon, Google, Facebook osv. overtok.
Ho er ikkje den første som samanliknar situasjonen på 2020-talet med føydalsamfunnet:
«Hva som er sannhet, falske nyheter eller konspirasjoner, kan endre seg raskt. Det viste seg nylig da Facebook endret sine sensurregler. Inntil nå hadde nemlig alle antydninger om at covid-19-viruset kunne være menneskeskapt blitt ansett som konspirasjonsteori, og Facebooks algoritmer var programmerte til å fjerne slike antydninger fra nettet så snart de dukket opp. Men så plutselig var slike hypoteser ikke lenger forbudte. Grunnen: President Biden hadde beordret nye undersøkelser i saken». Sjå til dømes på NRK.
Meir synst vi ikkje vi kan sitere, men anten du har eller ikkje har passord til avisa, finn henne fram og les dette.
Også bloggaren har i dag fått sitt første nei frå Facebook til å spreie ein bloggpost – publisert i september i fjor. Så anten har dei lagt inn i algoritmane sine ein tre hundre år gamal svensk botanikar eller dei har gjort det umuleg å uttrykke noko kontroversielt i tekst sjølv om du forvanskar det så godt du kan utan å gjere det heilt umuleg for lesarane å forstå noko.
Så blir det spennande å sjå om denne bloggposten passerer nålauget.
PS 1: Gode Mark Zuckerberg, underteikna har ingen trong til å bruke det ikkje (?) nemnde ordet i andre typar samanheng enn denne.
PS 2: Dette ordet er faktisk noko folk flest her i landet meinte var ganske greit å seie for berre fjorten år sidan.
Balans: Den berömda «Hövågen på Moss» visade ofta fel. I Nico Widerbergs skulptur av vågen förefaller en större vågarm vara lättare än en mindre.
En fundering kring debatten mellan Mosfjell och Egeland
Av Mikael Böök
Bibliotekens ändamål är många fastän ofta sinsemellan motstridiga. Men det är uppenbarligen just därför som biblioteket är oundgängligt: olika människor och grupper behöver bibliotek av så många olika skäl, idag och antagligen ännu mer i framtiden … Därför har Lars Egeland säkert rätt i att bibliotek er framtidas institusjoner, som rubriken på hans inlägg på Liberaleren.no lyder medan Bent Johan Mosfjell, redaktören för den ifrågavarande webbplatsen, uppenbarligen tar miste när han menar att Biblioteker er ikke lenger nødvendig.
Mosfjell utgår ifrån föreställningen att biblioteken, varmed han avser folkbibliotek, framför allt behövs för att låta människorna låna böcker så att de slipper köpa dem. Han ser med andra ord biblioteken som ett slags allmosa, som regeringen inte längre behöver ge åt folket därför att folket numera har råd att köpa den litteratur som kan behövas till hemmens bokhyllor eller läsplattor. Egeland parerar utan svårighet denna uppfattning genom att peka på biblioteken som en kunskapsinstitition, lika nödvändig för gemene man och demokratin som för specialister på olika kunskapsområden; vidare påminner han Mosfjell om, att biblioteksinstitutionen bör uppfattas som en helhet, vari förutom folkbiblioteken även univetsitets- och nationalbiblioteken ingår.
Jag undrar ändå om inte Egeland gör det väl lätt för sig i sin kritik.
Vad ligger bakom dessa återkommande angrepp på biblioteken och särskilt då på deras låneverksamhet och gratisprincip? …
Bloggarens kommunikasjon med bibliotek skjer stort sett med sms og e-post, men ein les og høyrer om bibliotek som bruker Messenger til varsling og anna. Vi er jo alt er på Facebook, lissom. Men no skriv NRK Beta at «Millioner av mennesker bytter meldingstjeneste. Dette trenger du å vite». Vi får blant anna stadfesta at FB sin Messenger er verstingen når det gjeld å spreie persondataen din til nettannonsørar og verdiskapande innovatørar av ulike slag. Heller ikkje protesterer dei altfor ivrig når slike data finn vegen til NSA- og FBI-liknande instansar, har vi høyrt.
Apropos (1) sistnemnde, så har vi tidlegare skrive utførleg om fire bibliotekarar sitt forsvar av lånarane sine persondata mot FBI, ulike regjeringar og The Patriot Act etter 9/11:
I presentasjonen heiter det: «Some Scientists and multinational corporations like Bayer and Bill and Melinda Gates Foundation have claimed that GMO is the answer to the crisis of starvation in Africa. This has been contested by activists and peasant farmers who claim that GMOs have no proven record of reducing hunger, undermine farmers sovereignty to own seeds, control the production process and produce quality food and worse still, have carcinogenic effects that have exacerbated cancer infections and death in Africa».
Biblioteket heiter The Ukombozi Library (ukombozi = frigjering) og er ikkje eit vanleg offentleg bibliotek. Det kallar seg Kenya’s First Socialist Library og har tilknyting til Rosa Luxemburg Stiftung. Utan å vite for mykje om rettstilstandane i Kenya per i dag, vil vi tru dette er ganske barske bibliotekarar.
Som jag tidigare berättat här i bloggen anslöt jag mig i somras som personmedlem i IFLA. Därför hade jag möjlighet att följa med Generalförsamlingens möte via webben. IFLAs Generalförsamling möttes i den Haag 5 november. Mötet ägde rum i tecknet av den pågående COVID-19-krisen. Hur många som var på plats fick jag inte reda på — bara ett fåtal skulle jag tro. Desto fler deltog över internet. För att omröstningarna skulle gå smidigt tilläts “proxy voting” (röstning genom ombud). Punkterna på agendan hade bantats ner till minimum, huvudsaken var att följa åtsmötesrutinen och få de ordinarie ärendena undanstökade samt sköta utdelningen av några årliga hedersbetygelser.
Som novis i detta sammanhang var det särskilt en sak som jag fäste mig vid och som jag nu ska ägna några rader, nämligen verksamhetsbidragen från Bill and Melinda Gates Foundation.
Av skattmästarens rapport framgick, att IFLAs utgifter år 2019 var €1,654,982 jämfört med €1,892,860 år 2018. Skillnaden € 237,878 beror, sades det, främst på att Stichting IFLA Global Libraries täckte kostnaderna för International Advocacy Programme (IAP) år 2019 med €245,139. Hos mig väckte detta frågan: vad är då Stichting IFLA Global Libraries för något?
I Klassekampens Bokmagasinet i dag intervjuar dei litteraturmeldar Jon Rognlien om «omgangstonen på Facebook», som han har skrive om. På Facebook. Han seier innlegget hans berre er eit «banalt uttrykk for frustrasjon over noe av dynamikken i diskusjonene på Facebook, der det blir håpløst å følge «trådene» på en meningsfull måte. Det skyldes krakiliteter, krenkeskrekk og faneflukt. Folk ivrer etter å slå i bordet, men stikker av fra oppryddingsarbeidet» (våre uthevingar, og som vi etter dette kjem til å hugse når FB er tema. Noko det ofte har vore, under samle-stikkordet FAMGA – Facebook, Apple, Microsoft, Google og Amazon).
Slik fekk vi i ettermiddag vite at nokon er blitt fornærma og rapportert ting frå bloggen som vi har delt på bloggens Facebookside. Dei som anten ikkje blir krenkte, eller som toler det, kan i staden tinge nyheitsbrevet vårt, på linje med p.t. 828 andre. Sjå her nede til høgre >>
