Kategori: Bibliotek-IT

Sløve hestar og sløv omgang med bibliotek-etikken

~ Anders Ericson ~ 1 kommentar
Spionsjefen seier det rett ut i sesong 2, episode 3. Men då om spionars seksual- etikk. På trykk er dette i «Døde løver».

Eg har til no berre lese éi bok i Mick Herron sin thrillerserie om «Slough House» og har berre sett éin episode av tv-serien basert på bøkene, men det er meir enn nok til å slå fast at Herron sine londonske spionar rutinemessig granskar låneregister frå lokale bibliotek for til dømes å sjekke om folk har lånt handbøker i terror eller i kvitvasking av svindla millionar.

I forakt for dei bibliotek-etiske reglane, punkt 9, som kanskje ikkje er så godt kjende, men som kven som helst burde klart å utleie frå den vanlege teieplikta i det offentlege. Herron burde også klart å tenkje seg at biblioteka sine datasystem sjølvsagt automatisk slettar koplinga mellom lånaren og den utlånte boka når ho er registrert innlevert

Mykje må vere lovleg å gjere i diktinga, men krim- og spionlitteraturen er noko av det mest realistiske vi har. Så her kan vi få inntrykk av at slik tilgang til data er vanleg, OG få signal om at det kan vere risikabelt for deg å bruke biblioteket.

Her på bloggen har vi tidlegare påvist endå fem døme på dette bibliotek-uetiske forfattartrikset, nemleg hos ingen ringare enn, i alfabetisk rekkefølgje, Jørgen Brekke, Hans Olav Lahlum, Ian Rankin, Roslund og Hellström og Alexander McCall Smith, i tillegg til at sjølvaste Woodward og Bernstein ikkje legg skjul på at dei brukte denne metoden då dei rulla opp Watergate-skandalen på tidleg 1970-tal. Pluss at etterforskarane i filmen «Seven» tar denne snarvegen

Takk til Linda. God sommar!

Bibliotek-IT kan – endeleg – bli eit statleg ansvar

~ Anders Ericson ~ 1 kommentar

>> Nytt 31.3. kl 11.26: Sjå også interessant kommentar nedanfor

«Digitalt folkebibliotek løftes i KS» er tittelen på ei nyheitssak på Bibliotek24. Men kvifor ikkje mange andre stader? Det er ikkje ofte KS er innblanda i bibliotek, og ingressen peikar på ei avgjerande viktig utfordring og eit muleg historisk vendepunkt:

«Folkebibliotekene i Norge har i dag en digital infrastruktur som ikke lever opp til kravene som stilles av moderne bibliotekbrukere. Hvis digitale tjenester i folkebibliotek skal oppleves sammenhengende og helhetlige av brukerne, må stat og kommune samarbeide tettere, og roller og ansvar må bli tydeligere».  

KS sitt Komm-IT-råd handsama altså i går, 29. mars, ei eiga sak om bibliotek og IT: Digitalisering av innholdstjenester og biblioteksystem i folkebiblioteksektoren. Og vi merkar oss spesielt dette forslaget til vedtak: «KommIT anbefaler at KS jobber for at staten bidrar til at bibliotekene kan utvikle tjenestene i tråd med brukerbehovet, dersom markedet ikke kan levere gode løsninger og god infrastruktur i dag». Bibliotek-IT blir her definert som «biblioteksystem for utlån, interne rutiner og annen logistikk, nettsider for formidling av bibliotektilbudet til innbyggerne og digitale innholdstjenester som e-bøker, aviser, vitenskapelige databaser og mer». 

Ekstra aktuelt blei dette etter Deichmans «forlis»: « … etter anskaffelsesrunden i 2022 viste det seg at ingen leverandører kunne tilby en tilfredsstillende formidlingsløsning (nettside, søkefunksjon, tjenestekatalog med redaktørgrensesnitt, innsikt, analyse, rapportering og statistikk)».

Vedtaket i går blir vel snart offentleg. Det er nok langt fram, men dette kan bli historisk!

Her ein gjennomgang av tidlegare forsøk, i Hans Martin Fagerli: »Ett nasjonalt biblioteksystem», 1997.

Biletbruk på bibliotekheimesider, del 2

~ Anders Ericson ~ Legg igjen en kommentar

Då vi i mars skreiv om Biletbruk på bibliotekheimesider handla det om korleis ein kan unngå å bli åndsverklovbrytar. No har det opna seg ein «bakveg» dei færraste ante noko om for eitt år sidan. Eirik Solheim på Nrk Beta skreiv i juni om Maskinenes kreative revolusjon, om kunstig intelligens brukt til å skape bilete. Sjå illustrasjonen her, der vi på nettstaden Craiyon.com gav kommandoen: «Library interior in snow».

Så kan vi ha moro og nytte av slikt inntil vidare …

Unikt bibliotektilbod … ?! (det er fredag)

~ Anders Ericson ~ 2 kommentarer
Klikk og kikk

I den svenske småbyen Flen tar biblioteket i bruk koronatrygg teknologi når dei no opnar igjen. Og dei lanserer dette på TikTok.

Frå svensk-norsk ordbok: Utplåning = utsletting

Biblioteket har fleire tiktoks i denne slakke stilen.

Noko å bli inspirert av her i landet? I Nittedal har dei hyra inn ungdomar til dette. Bra!

Også i ein av dei største norske byane har biblioteket prøvd seg, men der må dei lære seg skilnaden på å og og. Det er jo særleg barn og ungdom under norskopplæring som bruker denne kanalen!

Dette ser ut til å bli ein kort bloggpost. Om det ikkje er meir å melde om Flen på ein lat fredag i juni? Og det er det:

Les mer «Unikt bibliotektilbod … ?! (det er fredag)» →

Kabelkluss og rundetider (det er fredag)

~ Anders Ericson ~ 1 kommentar
Databasesøk anno 1983. Klikk og kikk (gløym mobiltelefonen)

Ein snublar over ting på harddisken, som til dømes denne presentasjonen underteikna heldt på eit NOLUG-møte i 2007: «Kabelkluss og informasjonsorgier: Bilder og digresjoner fra norsk on line-historie og litt on ice…».

Poenget var å påvise likskapar mellom bibliotek-IT (som lenge hadde heitt -EDB) og lengdeløp på skøyter.

Éin ting var den rivande utviklinga på begge felta på berre eit par tiår. Og i tillegg alle tala og tabellane som førekjem og som kan føde mistanke om eit samband.

Og vi hadde faktisk på denne tida «Skeisebibliotekarane i LASK» på Vestlandet pluss nokre i Trøndelag. Éin av dei figurerer som nummer 67 på «adelskalenderen» for Hordaland i 1997 (sjå siste side). Men då for Skuteviken Skøite Club. Mest synlege for ålmenta var dei likevel i litteraturkonkurransen «Klok på bok» i Dag og Tid, ofte med rette svar og heiderleg omtale.

Noko av innhaldet i presentasjonen kan vere feil, og mykje interessant manglar, men ingen i salen våga å seie noko då. I dag er det muleg, nedanfor.

Det har gått fjorten år, og ein kunne sikkert bygd det ut, men det finst kanskje viktigare ting å bruke tida til.

Dei som vil oppleve den fantastiske powerpoint-dynamikken anno 2007 kan gå hit.

Tid for personvernrevurdering?

~ Anders Ericson ~ Legg igjen en kommentar
Kjelde: NRK beta

Bloggarens kommunikasjon med bibliotek skjer stort sett med sms og e-post, men ein les og høyrer om bibliotek som bruker Messenger til varsling og anna. Vi er jo alt er på Facebook, lissom. Men no skriv NRK Beta at «Millioner av mennesker bytter meldingstjeneste. Dette trenger du å vite». Vi får blant anna stadfesta at FB sin Messenger er verstingen når det gjeld å spreie persondataen din til nettannonsørar og verdiskapande innovatørar av ulike slag. Heller ikkje protesterer dei altfor ivrig når slike data finn vegen til NSA- og FBI-liknande instansar, har vi høyrt.

Apropos (1) sistnemnde, så har vi tidlegare skrive utførleg om fire bibliotekarar sitt forsvar av lånarane sine persondata mot FBI, ulike regjeringar og The Patriot Act etter 9/11:

Les mer «Tid for personvernrevurdering?» →

Forsvar det lykketreffsikre biblioteket!

~ Anders Ericson ~ 1 kommentar
Det populære skal sikrast med algoritmar. Biblioteket i Århus «løyste» dette alt i 2008

Her om dagen blogga vi om biblioteket i Malmø som har sleppt laus algoritmane i medievalet. Det er eit dansk firma, Lyngsoe Systems, som leverer IMMS, eit såkalla intelligent datasystem for mediehandtering, som dei seier kan bidra til at:

  • «Branches will never have too many or too few items
  • No over-stocking (Up to 20% saving on individual title cost)
  • Item location known at all times
  • Extensive and accurate reporting
  • Up to >30% savings on Material handling time»

Medrekna Malmø finst dette i dag i fire nordiske storbybibliotek, så også eit bibliotek nær deg sit nok no og vurderer tilbodet. Systemet har klart sine fordelar, og finansrådmannen og politikarar vil sikkert fatte interesse, men særleg dei to første kulepunkta ovanfor bør få ein biblioteksjef til å tenkje seg om.

Samlingsutvikling er ei av kjerneoppgåvene i eit folkebibliotek, og i kor stor grad skal ein outsource slike oppgåver? I tillegg til det treffsikre, det å skaffe akkurat det ein lånar er ute etter, og helst på ein effektiv og økonomisk måte, må vi ikkje gløyme verdien av serendipitet eller litterære «lykketreff» under fysisk og virtuell hyllevandring i biblioteket.

Innføring av dette bør ikkje skje utan uhilda testing, utgreiing og debatt. I Sverige følgjer bloggen Systembibliotekarien saka, og også Bibliotek i samhälle (Bis) seier dei vil «återkomma till» dette.

– Det är ju en intressant aspekt

~ Anders Ericson ~ 1 kommentar
«Tung läsning» – kva vil algoritmane meine om slikt? Frå Kulturbiblioteket i Stockholm i 2019

Ei sak på SVT tar for seg eit nytt innslag på biblioteket i Malmø av algoritmisk, m.a.o. kunstig intelligens (noko svenskane kallar artificiell, til skilnad frå konstig …). Det handlar om samlingsutvikling på 2020-talet og om «en algoritm som gör att det som lånas mycket av kommer finnas på det närmaste bibliotek». 

Journalisten spør: «Men om systemet går helt efter vad som efterfrågas – blir det inte svårt att bredda läsandet hos allmänheten då?

«– Det är ju en intressant aspekt. Men det är där vår duktiga personal kommer in och kan lotsa och guida, det är de jättebra på». 

Truleg er biblioteket i Malmø, Sveriges tredje største by, godt forsynt med dyktige bibliotekarar. Det springande punktet her er altså kompetanse og personalressursar. Men heller ikkje i Sverige er det vel gull alt som glimer.

I Sverige har dei alt lenge vore «i front» når det gjeld «modernisering» av medievalet. Historikaren Rasmus Fleischer forsøkte i 2011 å starte debatt om dette i «Biblioteket», ei bok som også fekk lesarar her i landet. Då var bokhandelen Adlibris i fokus:

Les mer «– Det är ju en intressant aspekt» →

Kult, men (låne-)kortsiktig

~ Anders Ericson ~ Legg igjen en kommentar
Det nasjonale lånekortet anno 2005, but still going

Lesarar av bloggen vil ha oppfatta at underteikna ikkje er særleg entusiastisk til dei mange identitetspolitiske strøymingane i samtida. Likevel fekk vi i dag spontan sympati for eit prosjekt ved Brooklyn Public Library, NYC, der dei no utlyser ein konkurranse om design av eit SVART lånekort, i høve «celebrating Black American culture and history». Og vidare: «This card is the first in a series of future ‘Celebrating Heritage’ library cards».

Vel og bra, men kva med timinga?

Då det norske såkalla nasjonale lånekortet blei lansert i 2005 fekk det svært lite skryt for designen, snarare tvert imot. På fagforumet biblioteknorge meiner vi å hugse solid nedsabling av det klysegrøne Noregskartet overstrødd med mikroskopiske symbol, umulege å tyde, jamfør fotoet av bloggarens eksemplar (debatten skulle vi gjerne ha stadfesta og referert, men dette har Nasjonalbiblioteket gjort umuleg då dei i august fjerna heile forumet frå internettets overflate). Men initiativtakarane, alliansen «Biblioteksystemleverandørene i Norge», var uthaldande og valde å ikkje lytte til …

Les mer «Kult, men (låne-)kortsiktig» →

Å kassere eller ikkje kassere

~ Anders Ericson ~ 2 kommentarer

Vi framsnakka ein bibliotekblogg i går, og då tar vi ein til med det same, ein som passar bra på ein fredag, nemleg bloggen «Trangt i hylla», med undertittelen «Kassering med glimt i øyet». Utgjevarar er Vikengeriljaen*, med ei viss Jannicke Røgler som sjefsbloggar.

Innlegget vi stoppa spesielt opp ved handlar om boka «Analyse og vurdering av norske biblioteksystemer. Strategisk IT-analyse for folkebibliotek 1995-2005». Men denne skulle dei då ikkje kassert, tenkte vi, for dette er jo bibliotekhistorisk viktig! Men så fann vi henne i Nettbiblioteket. Då får det vel gå.

* Vi hadde verkeleg ikkje trudd at rebellar som den tidlegare Buskerudgeriljaen så lett hadde kapitulert for Sanner sitt Sanselause Samanslåingsstrev! Dei kan umuleg ha fått med seg østfoldingar på dette 😉

Gratulere med solid utført sletting, Nasjonalbiblioteket!

~ Anders Ericson ~ 8 kommentarer
Hej, for en skinnede port! 
Stå! Vil du stå! Det rygger 
længer og længer bort! 

No er fagforumet Biblioteknorge grundig fjerna frå Verdsveven (les meir om dette). Om du søker etter arkivet kjem du berre til nyheitssida på Bibliotekutvikling.no. Det same gjeld for lenker til innlegg på lista som vi har brukt i artiklar her på bloggen. Til dømes til talen underteikna skulle ha halde under Bibliotekmøtet i Haugesund i mars som takk for NBF sin pris (han fanst berre på Biblioteknorge, men nokre av dei som har lese han vil meine det ikkje er noko tap …). Men mange myyykje viktigare innlegg er blitt søkk vekk for ettertida.

Dei skriv at dei skal «bevare» innhaldet, men blir det tilgjengeleg, spør blant anna Thomas Gramstad? Etter prinsippa deira for arkivering av .no-domenet vil det berre bli tilgjengeleg for «forskning og dokumentasjon på særskilte vilkår». Men dei skriv også at «Deler av samlingen kan bli gjort tilgjengelig for allmennheten». Så får vi håpe på det. Men godt søkbart som inntil fredag morgon denne veka, blir det neppe.

Eit vagt minne om forumet/lista finn vi på Wayback Machine, men der er det nyaste frå 2017. Og klikking på den enkelte månaden gjev (førebels) informasjon om at «This page is available on the web!». Men dét vil vel snart bli retta.

Om det Norske Kongelige Nasjonalbibliotek her har brukt metoden med Robot Text File for å stenge seg ute, er komedien/tragedien fullendt. Men dette er ord som berre slike som underteikna, som for lengst er stempla som konspirasjonsteoretikar, bør ta i sin munn.

Thomas Gramstad om den laust funderte nedlegginga av Biblioteknorge, og kva legg NB i å «bevare»?

~ Anders Ericson ~ 7 kommentarer
Thomas Gramstad
Foto: Thomas Gramstad CC-BY

På fagforumet Biblioteknorge torsdag denne veka var det heitaste temaet forståeleg nok at Nasjonalbiblioteket på ėin dags varsel meldte at dei skal leggje ned lista, eit fagforum for bibliotektilsette og andre gjennom tjue år, der også politikarar og journalistar har heldt seg orienterte.

Kritikken var krass og mangfaldig. Den mest konkrete kritikaren var Thomas Gramstad, blant anna styreleiar i EFN, styremedlem i ISOC Norge og sekretær for NUUG, etter å ha vore nestleiar der i 2019-2020. Vi har her bedt han utdjupe nokre av ankepunkta.

– NB er jo ikkje på nokon måte konkrete på korleis og når dei vil bevare innhaldet på lista og eventuelt om dei vil gjere det allment tilgjengeleg, og du etterlyste i går løysingar både for bevaring/arkivering og for alternativ drift. Men no har du også sett nærmare på heile grunnlaget for nedlegginga. Og dėt meiner du ikkje er spesielt godt fundert?

– NB hevdar at Listserv er forelda teknologi. Det er nok rett at dei konkurrerande frie programvarene Sympa og Mailman blir oppdaterte oftare, har fleire funksjonar, er meir moderne, brukast av mange fleire i dag, og at det ville vore betre å gå over til ein av dei. Likevel kan eg ikkje la vere å påpeike at det framgår av NB sine websider at dei køyrer ein gamal versjon av Listserv (15.5), mens produsenten Lsoft.com oppgir at versjon 17.0 blei sluppe 10. juni 2019. Det er ganske mange versjoner mellom dei to, så kanskje versjon 17 er litt mindre forelda.

Og eg merker meg spesielt …

Les mer «Thomas Gramstad om den laust funderte nedlegginga av Biblioteknorge, og kva legg NB i å «bevare»?» →

Nrk P2 no: Bibliofil kunne blitt hacka!

~ Anders Ericson ~ 1 kommentar

Skjermbilde 2020-07-06 10.20.36
Slike låneprotokollar frå tidleg 1800-tal og langt seinare var trugsmål mot personvernet, men misbruk av datasystema i 2020 kan vere mykje meir alvorleg (frå Eiker folkeboksamling, trykt i Kildal: Norske folkeboksamlinger, side 184.

Oppdatert 6.7. kl 11.17.

På Nrk Nyhetsmorgen på P2 Radio måndag 6. juli kl 9.19: «Studentar avslørte sikkerhetshull» (sjå meny på venstre side). Bibliofil er i bruk i 159 bibliotek rundt i landet. Dei tre studentane ved NTNU gjennomførte ei sikkerhetstesting av biblioteksystemet som ledd i arbeidet med ei bachelor-oppgåve. IT-ansvarleg ved Trondheim folkebibliotek melder at dette skjedde «i fullt samråd med Trondheim kommune og Bibliotek-Systemer AS». Produsenten forsikrar at ingen andre enn studentane har utnytta holet. Torgeir Waterhouse seier at «Hovedproblement er at man ikke gjør systematisk testing, hele tiden. … De som tar beslutninger må være villige til å løfte sikkerhetsnivået».

Sjå også tre relevante PS: Les mer «Nrk P2 no: Bibliofil kunne blitt hacka!» →

Det er greit at folkebiblioteket er ein kulturarv-institusjon, men …

~ Anders Ericson ~ Legg igjen en kommentar

Skjermbilde 2020-06-22 20.47.48
Bibliotekteknologi anno 1970-talet. Frå Informatikk- biblioteket ved UiO sitt lille museum

Vi skreiv tidlegare i dag om ein av følgjene av å ikkje utføre grundige analysar av statistikkdata frå folkebiblioteka. Endå eit teikn på at bibliotekstatistikk er blitt eit venstrehandsarbeid finn vi på side 109 i Kulturstatistikk 2018 (og tilsvarande i heftet for 2017 og 2016 osv, i alle fall tilbake til 1986). Då var det heilt naturleg, men i 2018-heftet skriv dei framleis om utfordringa med bibliotek som har «fotomekanisk utlånssystem» (mikrofilm + holkort, eventuelt foto også av lånekort)! Då måtte dei ta stikkprøver for å kunne innrapportere utlånsstatistikk.

Starten på den ganske brå slutten på historia om slike system og overgangen til digitale integrerte biblioteksystem i norske folkebibliotek fann stad i alle fall i 1982 om ikkje tidlegare (sjå side 23 ff).

DK: Bibliotek-IT «knyttes mere klart til folkebibliotekerne og fagmiljøerne»

~ Anders Ericson ~ Legg igjen en kommentar

Skjermbilde 2020-05-05 17.21.34Her heime har vel bibliotekmiljøet heilt gitt opp å få KS med som pådrivar i kampen om e-bøker og eventuelt anna viktig på bibliotekfeltet. Dette samtidig som at staten aktivt seier frå seg ansvar og viser til kommunane, som no sist rundt stenging og opning av bibliotek under koronakrisa. I Danmark har derimot det kommunale nivået ved KL overtatt kommandoen av Danskernes Digitale Bibliotek (DDB), ein organisasjon for å «understøtte en digital udvikling på biblioteksområdet og skabe sammenhæng mellem det fysiske og det digitale bibliotek». DDB skal erstattast med ein ny organisasjon der «opgaveløsningen knyttes mere klart til folkebibliotekerne og fagmiljøerne». Kulturministeriet har til no vore sidestilt med KL i leiinga av dette, men det er no redusert til ein dialogpartner «på politisk niveau med henblik på at fremtidssikre biblioteksvæsnet».

DDB har stått for, og den nye organisasjonen skal stå for, blant anna dei viktige og etter kvart tradisjonsrike digitale fellestenestene som Litteratursiden, eReolen og Biblioteksvagten, men fleire mykje meir overordna oppgåver.