Ei slik overskrift kunne ha handla om det heitaste temaet på bloggen dei siste vekene: At bibliotekorganisasjonane burde ha slutta seg til protestane mot USA og NATO sine folkerettsbrot mot framande land, noko medbloggar Mikael Böök har nådd langt ut med internasjonalt gjennom to innlegg på engelsk.
Men det handlar i staden om biblioteket og det svensketotalforsvaret (!), der institusjonen faktisk blei tildelt ei sentral rolle i den nasjonale bibliotekstrategien for tre år sidan. Dette blei utdjupa av Joacim Hansson, noko vi oppsummerte slik: «Eit stikkord er kampen mot falske fakta, men her er dette også konkretisert til biblioteka sine bidrag i verklege krisesituasjonar, frå terror til miljøkatastrofar, då desinformasjon og kaos vil spreiiast aktivt frå ulike kjelder».
Mikael B. meinte i ein kommentar at det heile var i overkant ambisiøst: « … tyvärr brukar sanningen vara krigets första offer, dvs i krigstid inför stats- och militärledningens krigscensur för att dess egen krigspropaganda ska vara möjligast effektiv. Då kan biblioteket i bästa fall fortsätta att fungera som ett andningshål för för individerna på hemmafronten, men inte längre som demokratins bålverk».
Men no har Svensk biblioteksförening samla eit stort expertnätverk for å greie ut «vilken roll biblioteken bör ha i kris». Koronapandemien har sett fart på dette arbeidet, men dei skal også sjå på dei andre nemnde typane trugsmål, som blant anna kan føre til internett-kollaps (apropos dette på Gizmodo i går: «When Will There Be a New Solar Superstorm?»). Men kva kan eigentleg biblioteka gjere då?
Noko liknande har vel ingen foreslått i Noreg? Nei, for vi har jo USA i bakhanda. Dei tryggar oss på alle måtar.
Den ofte skarpe og utstuderte petitsignaturen Hærverk i Klassekampen skriv 24. august om lesing av papiraviser på nye Deichmanske bibliotek i hovudstaden. Dette skjer «i høye, beigebrune ørelappstoler» på ein mesanin*. Og lesarane, får vi inntrykk av, er mest distingverte herrar, og dei «mangler bare pipe i hånda, og hvis man kler seg ut som femtitallsfrue og serverer dem frokost mens man maser og skravler, kommer de sikkert til å lage en helt autentisk mann-bak-avisa-lyder. Uten å slippe teksten med blikket strekker de seg etter kaffen. Det rasler i nytt papir og lukter dagfersk trykksverte når de blar».
Er dette sjangertillaten overdriving, eventuelt blanda med nokre fordommar om bibliotek, eller stemmer det kanskje?!
Som koronarisikabel av tredje grad har bloggaren berre såvidt vore innom det nye biblioteket og kan ikkje seie om det er dekkande. Men det stemmer svært dårleg med fleire andre bibliotek vi kjenner. Der høyrer avislesarane verkeleg til dei breie laga av folket. Blant anna slike som ikkje har råd til å …
No lurer mange (men ikkje alle) på om Taliban har endra seg sidan sist, om dei har blitt meir tolerante i høve til dei ikkje hundre prosent rettruande og til motstandarar lokalt og globalt. Mens vi ventar kan vi lese ei bok som blant anna Deichman i har i hyllene: «The Poetry of Taliban».
«Dette er bare menn som skriver poesi og er talibanere. De snakker om ting som opptar dem, noen ganger på svært kunstnerisk vis, andre ganger på et svært enkelt språk», sier redaktør Felix Kuehn om poetene til The Bureau of Investigative Journalism. Han hevder poesien forteller mye om tankesettet til de stolte og ofte dypt emosjonelle Taliban-krigerne. Den norske terrorforskeren Thomas Hegghammer sier seg enig. «Dette kan være den første poesisamlingen av strategisk betydning».
Utan å ha opna boka kan vi ikkje seie om ho også inneheld hyllingsdikt om øydelegginga av folkebiblioteket i Pul-e-Khumri i 1992. Så seier Wikipedia: «The library contained over 55,000 books and old manuscripts and was considered by Afghans as one of the most valuable and beautiful collections of their nation and their culture». Edgardo Civallero (gamal kjenning på bloggen) skreiv om dette i nettidsskriftet «Information for Social Change» (sjå lenke nedanfor i Blogroll): «When memory is turn into ashes…», gå til Part 3.
Forskarar, har vi høyrt, må lese mykje og samanhengande. Blant anna derfor er denne bloggaren ikkje blitt forskar. Han har alltid vore ein halvstudert oppsnappar av stort og smått, og er sjeldan sett med ein skikkeleg «murstein» i fanget. Og på nattbordet ligg helst slike bøker som Steve Lowe og Alan McArthur: «Is It Just Me Or Is Everything Shit? : The Encyclopedia of Modern Life». God, britisk samfunnsatire i passe korte kapittel. Her frå oppslagordet «Libraries, public» (vår omsetting):
«Då den liberale parlamentarikaren William Ewart introduserte lova om folkebibliotek i 1849 protesterte dei konservative mot at dei skattebetalande middel- og overklassene skulle finansiere ei teneste som hovudsakeleg blei brukt av arbeidarklassen. Ein Tory-parlamentarikar meinte at «folket allereide har for mykje kunnskap: det var mykje lettare å administrere dei for 20 år sidan; jo meir utdanning folk får, jo vanskelegare er dei å administrere».
«Heldigvis», skriv forfattarane, «slik det moderne biblioteksystemet er blitt, er det ingen stor fare for at folket blir grusomt overutdanna eller vanskeleg å administrere. I fjor blei det oppdaga at heile samlinga til eitt bibliotek i Taunton besto av eitt seks år gamalt eksemplar av Gramophone magazine. Der dei fleste sidene mangla».
Vi må orsake at vi 11. mai 2009 ikkje markerte hundreårsjubileet for «the Banker’s Lamp». Men i dag feirer vi i alle fall 112-årsdagen for Harrison D. McFaddin si innlevering av patenten på første utgåve av dette opplysande produktet med den grøne skjermen som i tillegg har ein så roleg og avslappande verknad på sinnet. Seier dei.
Typen lampe blir ofte assosiert med lesesalar i bibliotek. Ikkje kor som helst, men i tradisjonelle, eldre bibliotek eller nyare i retrostil.
Den flottaste Banker’s lamp-filmscenen ein kan tenkje seg er i den framifrå, men grufulle «Se7en» frå 1995 med Brad Pitt og Morgan Freeman i hovudrollene som politietterforskarar. Her går sistnemnde til ein biblioteklesesal med fleire titals slike grøne arbeidslamper og får stadfesta at seriemordaren deira bruker Dante sine sju dødssyndar som mønster for drapa (ein kan stusse over at alle lampene står og lyser sjølv om Freeman er einaste besøkande, men dette var lenge før Al Gore klarte å få spalteplass om global oppvarming i US-amerikanske media).
Men endå meir skremmande for lesarane av denne bloggen: I ei scene litt seinare kjøper detektivane seg hjelp av ein FBI-agent med tvilsam, skulle det vise seg, tilgang lånardata ved biblioteket. Slik får dei ringa inn mordaren.
>> Bibliotekscena i filmen er faktisk ikkje frå eit bibliotek, men frå eit tidlegare lokale til Bank of America i Los Angeles.
Nasjonalbiblioteket er i dag på banen med bibliotekkampanje og tre gratis plakatar og bilete til sosiale medium: «Bibli<3teket: Fridykker, boksåpner, livskilde» Og poenget er: «Lys opp en vegg med en kjærlighetserklæring til biblioteket».
Her er det tre viktige signal. Denne bloggens favoritt må bli «Fridykkar», med tanke på innhald som Det uavhengige biblioteket, Fleirkulturelt osv. Denne teikninga synst vi også er best av dei tre.
Dette bør biblioteka hive seg på, sjølv om meiningane alltid vil variere når det gjeld slikt.
Nokre av oss hugser den svenske kampanjen i 2008: «Library Lovers». Slik reagerte biblioteksjef Christer Hermansson i Expressen:
Eller må biblioteket kapitulere for denne «rørsla»? Foto: Haeko (CC BY-SA 3.0) Klikk og kikk
NRK melder i dag at «Amerikansk studie sår tvil om en- og tometeren». Og vidare: «Forskerne mener du er like utsatt for å bli koronasmittet innendørs – uavhengig om du befinner deg 2 eller 20 meter fra smittekilden. – Jo lenger man oppholder seg i samme rom som en smittet, jo høyere er risikoen for å bli smittet, … De mener anbefalingen om avstand er med på å gi folk en falsk trygghet».
Denne saka kjem stadig høgare på nyheitsnettstadene no i kveld, men kor kvalitetssikra denne forskinga er, får vi jo sjå på.
Men må vi eventuelt omskrive fullstendig den trass alt optimistiske lista over tiltak for post-korona-biblioteket?! Blir det registrering i døra og alarm på ein app etter så og så mange minutt for kvar bibliotekbrukar inne i lokalet? Eller får securitassane eit nytt arbeidsfelt?
Klassekampen skreiv laurdag om ein ny «strømmeaktør» på den norske lydbokmarknaden. Ein ny svenske, som har gjort seg fin for dei norske forlaga. I alle fall litt finare enn dei andre. Skal vi bry oss om å nemne namnet? Nei, snart er han kjøpt opp eller utkonkurrert av ein ny ein.
Men det handlar også om oppblåsing av realitetar. Om vi les litt nedover i saka finn vi for det første at Gyldendal ikkje er med. Og når det står at den nye avtalen «inkluderer alle titlene til Aschehoug og Oktober forlag», så er dette sjølvsagt berre dei ganske få bestseljarane som nokon gong blir til lydbok på norsk: «Et helt år seinere [i fjor, vår merkn.] har lydboktilbudet alt annet enn est ut, til tross for at utvekslingsavtalen nå skal gjelde et tresifra antall titler». Imponerande! Altså minst eitt hundre.
Og noko dei slett ikkje skriv om, er at Amazon alt er her med sin app Audible. Så snart kan vel alle ta kvelden, både svenske og norske.
Biblioteka og lydbøker er det heller ingen som skriv eller snakkar om. Ikkje sidan Sira Myhre sin lovnad 21. oktober i fjor. Og det var visst også berre snakk. Eller har nokon høyrt noko meir?
Vi framsnakka ein bibliotekblogg i går, og då tar vi ein til med det same, ein som passar bra på ein fredag, nemleg bloggen «Trangt i hylla», med undertittelen «Kassering med glimt i øyet». Utgjevarar er Vikengeriljaen*, med ei viss Jannicke Røgler som sjefsbloggar.
* Vi hadde verkeleg ikkje trudd at rebellar som den tidlegare Buskerudgeriljaen så lett hadde kapitulert for Sanner sitt Sanselause Samanslåingsstrev! Dei kan umuleg ha fått med seg østfoldingar på dette 😉
Fiskeri- og sjømatminister Odd-Emil Ingebrigtsen valde altså å presentere 2021-budsjettet i Stormen bibliotek i Bodø. Elles har dette svært liten relevans til biblioteka her i landet (sjølv om det kunne ha hatt det for tretti år sidan). Men Nordland, nærmare bestemt NB si avdeling i Rana, står for det mest synlege om bibliotek i budsjettet til Kulturdepartementet. Dei får 120 millionar til endå eitt sikringsmagasin.
Elles er vi mest imponert over at regjeringa si oversikt «Statsbudsjettet fra A til Å» framleis manglar temaet «bibliotek».
I danske bibliotek har mange bøker standardiserte, spesiallaga bokryggar. Og innbinding?
I Klassekampens Bokmagasinet i dag har Knut Nærum eit ironisk oppgjer med Konkurransetilsynets trugsmål om enorme bøter mot forlag som gjennom Bokbasen skal ha utveksla «konkurransesensitiv informasjon om blant annet fremtidige bokpriser og utgivelsestidspunkt».
Nærum meiner å ha avslørt ein plan i fem punkt som K-tilsynet har i bakhanda. I det femte punktet heiter det: «Alle utgivelser får et standardisert design som demper leselysten. Her er det mye å lære av hvordan helsemyndighetene har regulert utseendet på sigarettpakkene. Alle bokomslag kan ha samme grågrønnbrune farge og forsynes med et fotografi som viser de skremmende følgene av prissamarbeid» (i same magasin har Bjørn Ivar Fyksen ein meir sakleg, men krass kritikk av K-tilsynet).
Alt dette for å kunne dryppe litt frå bibliotekhistoria. For det i dag håplause forslaget til Nærum er ikkje ulikt slik bibliotekbøker flest såg ut for femti-seksti år sidan:
Mytisk fleirspråkleg opphav. Av Pieter Bruegel den eldre (Offentleg eigedom)
No på ein fredag morgon i tidleg september kjem det inn i bloggarens e-postkasse eit nummer av tidsskriftet Edda om «litterær flerspråklighet». Ifølgje leiarartikkelen er heftet «en frukt av symposiet ”Flerspråkig litteratur och läsaren” som anordnades av den internationella Forskargruppen för flerspråkighet i nordisk-baltiska litteraturer vid Östersjöns författar- och översättarcentrum i Visby i mars 2019».
Det handlar om det fleirspråklege og litteraturen, og dermed meir om forfattarars formidling av bodskap enn om til dømes bibliotekarars formidling av forfattarars formidling.
PS: Edda er eitt av dei permanent opne (OA) tidsskrifta på Idunn.no. Men dei som var opna ekstraordinært i samband med koronaen får vi no vite, i svar på e-post-spørsmål til Idunn.no, at «ble stengt 12. juni, etter at bibliotekene åpnet igjen».
No er altså alt normalt igjen. Men også for risikogruppene …? (veit nokon om dette er ein offisiell dato, og erklært av kven?)
Hej, for en skinnede port! Stå! Vil du stå! Det rygger længer og længer bort!
No er fagforumet Biblioteknorge grundig fjerna frå Verdsveven (les meir om dette). Om du søker etter arkivet kjem du berre til nyheitssida på Bibliotekutvikling.no. Det same gjeld for lenker til innlegg på lista som vi har brukt i artiklar her på bloggen. Til dømes til talen underteikna skulle ha halde under Bibliotekmøtet i Haugesund i mars som takk for NBF sin pris (han fanst berre på Biblioteknorge, men nokre av dei som har lese han vil meine det ikkje er noko tap …). Men mange myyykje viktigare innlegg er blitt søkk vekk for ettertida.
Dei skriv at dei skal «bevare» innhaldet, men blir det tilgjengeleg, spør blant anna Thomas Gramstad? Etter prinsippa deira for arkivering av .no-domenet vil det berre bli tilgjengeleg for «forskning og dokumentasjon på særskilte vilkår». Men dei skriv også at «Deler av samlingen kan bli gjort tilgjengelig for allmennheten». Så får vi håpe på det. Men godt søkbart som inntil fredag morgon denne veka, blir det neppe.
Eit vagt minne om forumet/lista finn vi på Wayback Machine, men der er det nyaste frå 2017. Og klikking på den enkelte månaden gjev (førebels) informasjon om at «This page is available on the web!». Men dét vil vel snart bli retta.
Om det Norske Kongelige Nasjonalbibliotek her har brukt metoden med Robot Text File for å stenge seg ute, er komedien/tragedien fullendt. Men dette er ord som berre slike som underteikna, som for lengst er stempla som konspirasjonsteoretikar, bør ta i sin munn.
Sidan 1982 har Klovnen Knut, til dagleg Knut Berntsen, vore med på Epos.
Måndag skreiv vi om Audun Lysbakken sitt forsøk på å få bokbåten Epos opp på rikspolitisk nivå i Stortingets spørjetime. No har Kjersti Toppe frå Senterpartiet forsøkt seg i same forum, med omtrent same vri. Svaret frå kulturminister Abid Raja blei sjølvsagt like negativt.
Men som sist har Raja interessante signal i svaret sitt. Han avsluttar slik: «Jeg finner det lite hensiktsmessig at staten skal overta driften av lokale bibliotekoppgaver som de lokalt ikke finner det formålstjenlig å videreføre. Dette vil ikke bare svekke det lokale selvstyret, men også undergrave muligheten for bibliotekutvikling lokalt ved å holde fast på eksisterende infrastruktur».
Det var neppe eit varmt ønske frå fylkespolitikarane å fjerne tilbodet. Det einaste «formålstjenelige» ved nedlegginga var nok å redde andre, viktige postar på eit skrantande budsjett.
Men i og med nedlegginga har fylka og kommunane i alle fall fått eit eineståande høve til å …
Det er mange måtar å ikkje nå fram med ein bodskap på. Når biblioteksektoren slit med å få gjennomslag med e-bøker med og utan lyd, og når vi blir misforståtte, i beste fall, i forskarkretsar, kan det nok også ha med språket å gjere. Vi må lære oss å kommunisere med Marknaden, som no snart er altomfattande. Når briljerte vi til dømes med slikt som «for å ha fullt fokus på våre vekstinitiativer jobber vi aktivt med forvaltning av vår eksisterende portefølje»?
Biblioteket tar saka #librarycase 
#/media/File:William_Ewart_statue,_Liverpool_-_DSC09456.JPG){kind=link}
.jpg){kind=link}